09.10.2023 Скопје
Полјаците ќе гласаат следната недела на она што опозицискиот лидер Доналд Туск ги нарече „најважни избори од 1989 година и падот на комунизмот“.
Популистичката, десничарска коалиција Обединета десница, предводена од партијата Право и правда, бара трет мандат на функцијата, без преседан во Полска од 1989 година.
Но, по интензивно жестоката изборна кампања, јазот меѓу десницата и центарот се намали, пред гласањето на 15 октомври за Сејм (долниот дом на парламентот) и Сенатот.
Полска е жесток поддржувач на Украина од почетокот на целосната инвазија на Русија, но односите се расипаа за време на кампањата поради полската забрана за украинското жито.
Варшава, исто така, следеше конфронтациски пристап кон ЕУ и беше обвинета за поткопување на демократските стандарди. „Не се плашиме од диктати… од Берлин и Брисел“, вели премиерот Матеуш Моравјецки.
Владејачката партија, на функција од 2015 година и предводена од Јарослав Качински, води во анкетите, но може да се бори да формира коалиција за да добие целосно мнозинство.
Партијата на Доналд Туск ја предводи центристичката Граѓанска коалиција (КО), но тој не можеше да се обедини со две други умерени партии, Третиот пат и Левица.
„Доаѓа голема промена. Ова е знак за повторното раѓање на Полска“, им рече тој на толпата поддржувачи кои трчаа на стотици илјади во пресрет на гласањето.
Поранешен премиер на Полска од 2007-14 година, тој подоцна стана претседател на Европскиот совет. Актуелниот премиер Матеуш Моравјецки го обвини дека ги следи наредбите од Брисел и Берлин, особено за прифаќање мигранти.
Екстремно десничарската партија Конфедерација – Konfederacja на полски – би можела да одигра клучна улога во добивањето на Законот и правдата доволно места за да остане на власт.
Миграцијата стана едно од најспорните прашања пред гласањето.
Правото и правдата ја засилија антимигрантската реторика, предупредувајќи дека ЕУ и опозицијата сакаат да ги натераат муслиманските мигранти во римокатоличка земја со огромно мнозинство. Владата одби да прими баратели на азил кои влегуваат во ЕУ во други земји.
Во реклама за кампањата, г-дин Качински им кажува на гласачите: „Дали сакате да престанеме да бидеме господари на нашата сопствена земја? Читајте ми од усните: Полјаците не го сакаат ова, а Законот и правдата не сакаат ништо од ова“.
Но, опозицијата ја обвини владејачката партија за лицемерие, бидејќи таа претседаваше со најголемиот имиграциски бран во последно време. Таа, исто така, ги истакна наводите дека безграничните шенген визи на ЕУ биле доделени во полските конзулати на Блискиот Исток и Африка во замена за мито. ЕУ вели дека сè уште чека јасност од Варшава за тоа што се случило.
Војната во Украина исто така одигра клучна улога во кампањата.
Полска и обезбеди на Украина повеќе од 3 милијарди долари оружје. Сепак, во услови на тензии околу извозот на жито од Украина, премиерот Матеуш Моравјецки минатиот месец рече дека нема да испорачува повеќе оружје и дека се фокусира на обнова на сопствените исцрпени резерви.
Повеќе од еден милион украински бегалци живеат во Полска, која со раширени раце ги пречека во првите месеци од целосната руска инвазија.
Но, како што кампањата стануваше сè пожешка, владата укажа дека Украина покажува недостиг на благодарност, а претседателот Анджеј Дуда го спореди својот сосед со лице што тоне што влече спасувач на дното.
Екстремно десничарската Конфедерација е единствената партија која се противи на украинската имиграција и ја критикуваше одлуката на владата да им додели бенефиции за бегалците.
Во суштина, PiS е социјално конзервативна партија и, пред изборите, ги истакна своите католички семејни вредности, донесувајќи закон за 60% зголемување на исплатата за детска поддршка до 800 злоти (150 фунти) месечно.
Повеќе од двојно ја зголеми минималната плата во периодот од 2015 година до јануари следната година и даваше бесплатни лекови на рецепт за млади и стари.
Повеќе од 10 милиони пензионери, исто така, се во ред за бонуси – значаен елемент на полскиот електорат.
Но, партијата се соочи со гнев поради заострувањето на законите за абортус во 2020 година, кои ги затворија „речиси сите патишта за правен абортус“, според Агњешка Кубал од Универзитетскиот колеџ во Лондон.
Таа, исто така, беше обвинета за политизирање на судството со заробување на телото што номинира судии во Полска, екипирање на Уставниот трибунал и Врховниот суд со симпатичните судии и донесување правила за казнување на судиите кои ги критикуваа владините реформи.
Европската комисија рече дека полскиот кодекс за казнување на судиите го прекршил правото на ЕУ, а Судот на правдата на ЕУ ја казни владата со рекордни 1 милион евра дневно, додека Судот во јуни не донесе одлука дека Полска навистина ги прекршила правилата на блокот.
PiS инсистира на тоа дека нејзините реформи имале за цел да ги забрзаат долгите судски постапки и да ја елиминираат судската корупција, но ЕУ задржа 36 милијарди евра (30 милијарди фунти) од средствата за закрепнување од пандемијата на Ковид додека промените не се променат.
Доналд Туск вети дека веднаш ќе ги деблокира фондовите на ЕУ, доколку дојде на власт. Тој истакна дека Полска е единствената земја што допрва треба да има корист од парите за наплата.
Тој, исто така, предупреди дека PiS може да ја повлече Полска од ЕУ, што владејачката партија го негира.
Резултатите од изборите би можеле да имаат големо влијание врз односите со ЕУ.
„Туск вели дека ќе ги смени судските промени на првиот ден, доколку победи“, вели Агњешка Кубал. „Но, според партијата Право и правда, со нивните тактики и политики, може да дојдеме до точка од која нема враќање со ЕУ.
Подготвено од М.Д.
About Author
