07.10.2023 Скопје
Како што се поголем број на истражувачки студии ја анализираат употребата на вештачка интелигенција (ВИ) во откривање болести или толкување на податоците за пациентите, овие технологии наскоро би можеле да станат пошироко достапни во ординациите на лекарите.
Но, како тоа може да го промени обемот на работа за лекарите и медицинските сестри? Тоа е прашање што многу експерти во областа го разгледуваат бидејќи европските земји се соочуваат со недостиг на здравствени работници.
„Знаеме дека имаме огромна криза и недостаток на здравствена работна сила во однос на тоа кога се гледаат демографските трендови и се гледа бројот на здравствени работници што ќе бидат достапни во наредните години“, истакна Наташа Азопарди-Мускат, директорка за здравствени политики и системи на Европската регионална канцеларија на Светската здравствена организација (СЗО).
Во многу европски земји, населението старее, а тоа ќе има последици врз работната сила, при што многу општи лекари (општи лекари), на пример, ќе се пензионираат во наредните години.
Извештајот на СЗО минатата година покажа дека 40 отсто од лекарите се блиску до возраста за пензионирање во околу една третина од земјите низ Европа и Централна Азија, нарекувајќи ја ситуацијата „темпирана бомба“.
Во исто време, здравствените работници стапија во штрајк во неколку земји за да побараат повисоки плати и помалку прекувремени часови во услови на недостиг во одредени региони и во јавниот сектор.
Дали вештачката интелигенција може да помогне да се олесни обемот на работа на лекарите?
Азопарди-Мускат вели дека некои здравствени работници сметаат дека дигиталните технологии им ставиле „дополнителен товар“, но дека тие попрво треба да „ослободат време за здравствените работници кои ги поддржуваат во нивното клиничко одлучување“.
Овие алатки би можеле да им ослободат време на лекарите за „интеракции лице в лице, за оние човечки интервенции каде што ниту едно дигитално решение нема да може да обезбеди емпатија и грижа што е потребна“, додаде таа.
Областа каде што може побрзо да процвета, велат експертите, е на административната страна на здравството.
Некои платформи за вештачка интелигенција би можеле да помогнат да се автоматизираат задачите како што се резервирање состаноци, закажување во болници, комуникација на дијагнози и координирање на следењето на пациентите.
„Она за што најмногу слушаме е повеќе во дијагностичкиот простор, но навистина мислам дека просторот за административни задачи е уште поперспективен, делумно затоа што е претовар на работа што не е нужно на највисоко ниво на нечија обука или способности“, истакна Вилџана Џексон Гловер, професорка по здравствени иновации и претприемништво на колеџот Бабсон во САД.
„Тоа ги симнува тие задачи од нивната плоча за да можат повеќе да се фокусираат на тријажа или дијагностика или клиничка нега“, додаде таа.
Користењето вештачка интелигенција за административни задачи можеби нема да бара исто регулаторно одобрение како и дијагностичките системи со вештачка интелигенција, што го олеснува нивното вклучување во работните текови.
Барт де Вит, извршен директор на фондацијата Hippo AI, која се фокусира на медицинската вештачка интелигенција со отворен код, изјави дека во блиска иднина, лекарите би можеле да разговараат со машините наместо да пишуваат свои белешки.
„Постојат сите овие нови големи јазични модели кои ни овозможуваат да разговараме со машините на многу природен начин“, рече тој.
Кои се предизвиците во имплементацијата на технологиите за вештачка интелигенција во здравството?
Том Девенпорт, професор по ИТ и менаџмент на колеџот Бабсон, кој напиша книга за употребата на вештачката интелигенција во здравството, вели дека овие иновации бавно се префрлаат во „клиничката пракса“ во моментот.
„Добрите причини се очигледно, знаете, здравствената заштита е прашање на живот или смрт и сакате да бидете сигурни дека сè функционира добро пред да ја направите стандарден дел од лекувањето на пациентите“, рече тој.
„Но, некои од лошите причини се, има многу регулаторни одобренија што треба да се случат, а понекогаш има и проблеми со надоместоците поврзани со користењето на овие системи“, додаде Девенпорт.
Тој додаде дека многу технологии за вештачка интелигенција се „самостојни“, што значи дека за одредена дијагноза или третман имате посебен систем за вештачка интелигенција што го отежнува клиничкиот начин на употреба.
Повеќето системи за вештачка интелигенција моментално одобрени од властите вклучуваат користење на технологијата за анализа на радиолошки слики.
Една неодамнешна шведска студија, на пример, покажа дека скринингот за рак на дојка со помош на вештачка интелигенција открил 20 отсто повеќе видови на рак.
Сепак, научниците предупредија дека останува да се види дали вештачката интелигенција може да придонесе за прекумерна дијагноза, нешто што сè уште се проучува.
Некои меѓународни агенции, вклучително и Обединетите нации, повикаа на поголема регулација на вештачката интелигенција, при што СЗО предупредува дека брзината на софистицираноста на вештачката интелигенција го надминала капацитетот на властите да ја разгледаат.
„Ќе видиме експлозија на нови алатки и нови платформи, нови решенија кои излегуваат секој ден“, изјави Ален Лабрик, директор за дигитално здравје и иновации на Светската здравствена организација (СЗО).
„Тоа е местото каде што ризикот и блискоста со пациентите бараат регулаторен надзор дека треба внимателно да обрнуваме внимание на тие технологии за да се осигураме дека тие се безбедни, доверливи, дека се занимаваат со приватноста на пациентите и дека не ги ставаат луѓето на ризик“, додаде Лабрик.
„Треба да се погрижиме вештачката интелигенција да не штети“, вели директорот на СЗО за Европа.
Дали вештачката интелигенција може да доведе до губење на работа во здравството или други промени?
„Губењето на работното место секако е поверојатно на административните работни места отколку на клиничките работни места“, рече Девенпорт.
„Во многу клинички области, сега имаме голем недостиг на лекари, лекари и медицински сестри, така што е малку веројатно дека наскоро ќе имаме луѓе кои ќе бидат отпуштени во клиничкиот сектор“, рече тој.
Работните места што вклучуваат податоци и читање белешки може да доживеат извесна загуба на работа, но тој не мисли дека тоа ќе биде огромно.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
