12.09.2023 Скопје
На самитот Брдо – Бриони не беа донесени конкретни одлуки, но, за разлика од претходните два пати, лидерите на земјите од Западен Балкан успеаја да усогласат заедничка декларација со, како што наведоа, конкретна акција без поголеми проблеми.
Во декларацијата се наведува дека ЕУ, како и Западен Балкан, треба да бидат подготвени за проширување во најкус можен рок, но најдоцна до 2030 година, за да се постигне оваа цел.
Декларацијата, исто така, потврди дека регионалната соработка и добрососедските односи се од суштинско значење за напредокот, а потписниците ветија дека ќе работат заедно за да се поттикне атмосфера на меѓусебна доверба, разбирање, мирно и трајно решавање на отворените билатерални прашања и солидарност.
Лидерите на земјите учеснички на овој самит ја повикаа ЕУ да размисли за отворање начини кои ќе му овозможат на Западен Балкан пристап до конкретни политики, иницијативи и фондови на ЕУ, што би доближило некои од придобивките од членството во ЕУ до луѓето од Западен Балкан.
Во таа смисла, тие ја истакнаа итноста од користење на нова методологија за преговори со цел да се избере процес за пристапување во ЕУ заснован на заслуги, а потписниците исто така ја разбраа итната потреба да се прилагодат на брзо растечката закана од климатските промени во регионот.
Кога станува збор за задржување на младите во земјите од Западен Балкан, лидерите се согласија дека нивната емиграција има значителни последици за долгорочната виталност на општеството, одржливиот економски раст и социјалниот напредок.
„Ја препознаваме суштинската важност за задржување на младите луѓе во Западен Балкан. Цврсто веруваме дека искористувањето на потенцијалот на младите е од витално значење за напредокот на нашите општества и постигнувањето долгорочен просперитет. Ја нагласуваме важноста од соработката со ЕУ и поддршка за задржување на младите во регионот“, се вели во декларацијата.
Зоран Милановиќ, претседателот на Хрватска, изјави дека атмосферата на денешниот самит била подобра од претходните два пати и дека тоа е охрабрувачки знак.
„Ваков тип на дијалог е вреден. Денеска атмосферата на средбата беше добра или подобра од претходните два пати. Тоа беше забележливо и е охрабрувачки знак“, рече Милановиќ на заедничката прес-конференција со претседателите на Словенија и Република Северна Македонија.
Александар Вучиќ, претседателот на Србија, рече дека дискусијата на самитот Брдо – Бриони била многу фер и конструктивна и дека немало „големи расправии и тепачки“ и дека најмногу се зборувало за односот на регионот на Западен Балкан со ЕУ и што би можеле да побараме.
Тој рече дека членството на земјите од Западен Балкан во ЕУ до 2030 година е убава желба, прашувајќи се „кој сум јас да го рушам оптимизмот и амбициите на некои други“.
Покрај Милановиќ и Вучиќ, на самитот Брдо – Бриони присуствуваа сите тројца членови на Претседателството на БиХ и тоа Жељко Цвијановиќ, Денис Беќировиќ и Жељко Комшиќ, потоа Наташа Пирц Мусар, претседател на Словенија, како и Стево Пендаровски, претседател на Република Северна Македонија, кој беше домаќин на средбата и Восја Османи, претседател на Косово и Бајрам Бегај, претседател на Албанија.
Цвијановиќ по самитот рече дека средбата поминала мирно, без да се покренат поголеми прашања и дека организаторите почнале со добри појдовни точки, односно дека не треба да се разговара за работи за кои не се согласуваме.
„Добрата атмосфера придонесе да имаме некои заеднички заклучоци. Тие заклучоци се и порака која се испраќа до ЕУ. Кога станува збор за забрзување на процесот за приклучување на БиХ во ЕУ, имаше различни мислења, а некои беа незадоволни од рокот до 2030 година, кој пред неколку дена го открија претставници на ЕУ“, рече Цвијановиќ.
Беќировиќ во обраќањето до присутните на официјалниот дел од средбата рече дека алибито за неуспесите не треба да се бара во други и дека за земјите од Западен Балкан треба да се примени скандинавскиот, а не балканскиот модел на соработка.
Тој ги повика лидерите „трајно да ја затворат балканската Пандорина кутија“ и дека обидите за прекројување и исцртување на нови национални граници претставуваат најголем извор на зло и несреќа.
Комшиќ истакна дека е изненадувачки колку опуштено зборуваа за некои важни и сериозни работи, како забрзување на патот кон ЕУ, Зелената агенда, односно декарбонизација, што е меѓународна обврска.
„Декларацијата беше усвоена едноставно и брзо, што е навистина изненадувачки бидејќи на последните неколку средби во рамките на овој процес имаше навистина тешки политички судири“, рече Комшиќ.
Македонскиот претседател Стево Пендаровски истакна дека заедничката порака е да се удвојат и билатералните и регионалните напори за создавање перспективи за младите да останат во регионот и да се реализираат во своите земји.
„Согласни сме и дека мора да ги зајакнеме нашите напори со носење на решенија кои ќе ги ублажат негативните последици од климатските промени, а, ќе вклучуваат општествена, политичка и регионална солидарност“, додаде Пендаровски.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
