13.09.2023 Скопје
Во Брисел бијат ѕвона за тревога поради партиите кои би можеле да дојдат на власт на Стариот континент. Поранешните маргинални, радикални десничарски партии упаднаа во трите најпопуларни партии во речиси половина од 27-те земји членки на ЕУ.
Спротивставување на имиграцијата, абортусот, маските и вакцините: Екстремно десничарските партии добиваат сила низ цела Европа, возејќи се на бранот на незадоволство предизвикан од пандемијата и драстичниот скок на трошоците за живот. Тоа се различни партии, од оние со неонацистички корени до популисти во стилот на Доналд Трамп. Заедничко им е тоа што стануваат се повлијателни.
Јиржи Пехе, директор на Универзитетот Њујорк во Прага, истакна дека европските политичари долго време мислеа дека таквите партии не се опасни, но ја потценија ситуацијата.
Следуваат два клучни изборни теста, едниот во Полска на 15 октомври, другиот во Словачка на 30 септември. Националистите се исто така на пат да победат на изборите во Австрија и Белгија следната година. Во Германија, екстремно десничарската AfD сега е втората најсилна партија.
Во Грција, на изборите во јуни, конзервативната Нова демократија ја задржа власта со убедлива победа, но и три екстремно десничарски партии добија доволно гласови за влез во парламентот. Шпанската екстремна десница „Вокс“ не доби ни приближно колку што очекуваа на изборите во јули, но конзервативната Народна партија рече дека ќе биде во сојуз со нив. Италија веќе ја има најдесната влада од Втората светска војна.
Трендот не е ограничен само на Европа: со секое ново обвинение, поддршката за плановите на Трамп да се врати во Белата куќа станува се посилна, во Аргентина, аутсајдер од екстремната десница, кој вети дека ќе ја затвори централната банка, доби шокантна победа минатиот месец на гласањето пред претседателските избори.
Во Полска и Унгарија на сила се Законот и правдата на Јарослав Качински и Виктор Орбан. Властите на Полска и Унгарија им пркосат на Брисел и Берлин, двајцата лидери поттикнуваат културна војна за правата на жените и ЛГБТК заедницата. Порано се сомневаа во карантин и вакцинација, сега се загрижени да и помогнат на Украина.
„Проблемот со имиграцијата се влоши, а зелената транзиција ја уништува либералната политика бидејќи ја уништува благосостојбата и животниот стандард на луѓето“, посочува Мартин Хелме, шеф на Конзервативната народна партија на Естонија, која води во некои анкети.
Поранешниот естонски министер за финансии сака да го запре доаѓањето на бегалците од Украина и да ги принуди оние кои веќе се во земјата да ја напуштат. Тој сака да ја спаси Естонија за Естонците.
„Политичкиот систем нема да опстане ако елитата одлучи да им го направи животот на својот народ пекол“, вели тој.
Во Полска, владејачката ПИСКО се натпреварува со уште подесничарската Конфедерација за слобода и независност, четиригодишна коалиција од три помали партии, која ја отфрла можноста да стане дел од коалициска влада. Во Словачка, пред изборите на 30 септември, фаворит е поранешниот трикратен премиер Роберт Фицо, кој вети дека ќе стави вето на „бесмислените“ санкции против Русија кои им штетат на членките на ЕУ.
Екстремно десничарската партија Република порасна од 1 отсто во 2021 година на речиси девет отсто од гласовите, што ја става на четвртото место во анкетите. Таа може да заврши во владејачката коалиција на Фиц.
Шефот на Републиката, Милан Ухрик, вели дека НАТО е „остаток од Студената војна, продолжена рака на американските интереси во Словачка“. Ухрик сега е член на Парламентот на ЕУ, а во 2017 година одби да ја осуди депортацијата на Евреите во нацистичките логори на смртта, велејќи дека не е запознаен со историските околности.
Десничарската закана ја погодува германската влада, која ја менува својата стратегија за да се концентрира повеќе на економијата, а помалку на зелената транзиција. АфД веќе добива околу 20 отсто поддршка во анкетите. Следните сојузни избори во Германија се за две години, но регионалните избори во три германски покраини од поранешна ГДР следната година би можеле да донесат победа на АфД.
Во пресрет на изборите за Европскиот парламент наредното лето, клучни показатели за расположението на Европејците ќе бидат резултатите од изборите во Словачка, Полска и Холандија, смета аналитичарот Хуго Бренан. И покрај растот на крајната десница, тој верува дека политичкиот центар ќе остане доминантна сила.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
