19.09.2023 Скопје
Жозеп Борел, високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност и потпретседател на Европската комисија, објави нов блог „На светот му треба функционален мултилатерален систем“, кој го пренесуваме во целост.
„Следниот понеделник започнува неделата на високо ниво на Генералното собрание на ОН. Мир, клима, здравје, долг… во моментот кога на светот најмногу му треба функционален мултилатерален систем, конфронтациите се сеприсутни, а соработката е ретка. Светот е се повеќе мултиполарен и сè помалку мултилатерален. Оваа недела, заедно со другите претставници на ЕУ, ќе работиме на промена на овој тренд.
Неделата на Генералното собрание на Обединетите нации на високо ниво е можност лидерите од целиот свет да се сретнат во Њујорк и да разговараат за актуелни глобални прашања, во самото Генерално собрание, но и на многу придружни настани и билатерални состаноци. Ќе учествувам заедно со претседателите на Советот и на Комисијата, како и неколку мои колеги комесари и министри за надворешни работи на земјите-членки на ЕУ.
ЕУ придава големо значење на Обединетите нации
Високото ниво на претставници на европската делегација го одразува значењето што им го придаваме на ОН во тешки времиња за мултилатералниот систем. Каде и да погледнете, јазот се проширува, со отсутен, несоодветен или скршен глобален лидер. Парадоксално, светот станува се повеќе мултиполарен, но и се помалку мултилатерален. Конфронтацијата е секаде во пораст, а соработката станува се поретка. Мора да го смениме овој тренд.
ЕУ се стреми не само да ги зачува ОН и мултилатералниот систем, туку и да го модернизира и зајакне светскиот поредок заснован на правила, вграден во вредностите на Универзалната декларација за човекови права. Во време кога другите се обидуваат да го редефинираат светскиот поредок врз основа на нелиберални вредности, никогаш немало поголема потреба ЕУ и ОН да ги здружат силите.
Во време кога другите се обидуваат да го редефинираат светскиот поредок врз основа на нелиберални вредности, никогаш немало поголема потреба ЕУ и ОН да ги здружат силите.
Оваа недела навистина доаѓа во клучен момент за светот и мултилатералниот систем. Со агресијата врз Украина, Русија како нуклеарна сила и постојана членка на Советот за безбедност на ОН ја погази Повелбата на ОН. И покрај постојаните повици на Генералното собрание на ОН да ги исполни своите обврски, Русија го спречува Советот за безбедност да ја исполни својата улога, не само во Украина, туку и на други места, а со тоа го загрозува кредибилитетот на целиот систем на Обединетите нации. За повторно воспоставување на единствениот легитимитет на ОН, неопходно е да се обезбеди репрезентативност на Советот за безбедност што е можно поскоро со цел да се одразат промените во светот и првенствено да се даде глас на африканскиот континент.
Уште еднаш ќе ја искористиме овогодинешната Недела на високо ниво за да ја истакнеме нашата непоколеблива поддршка за Украина и да ги собереме земјите од целиот свет да ни се придружат во одбраната на Повелбата на ОН и отфрлањето на рускиот нео-империјализам. Не можеме да се вратиме во свет во кој владее сила. Ова ќе ја доведе во прашање безбедноста на сите нации, големи и мали, особено оние во развој и новите.
Не можеме да се вратиме во свет во кој владее сила. Ова ќе ја доведе во прашање безбедноста на сите нации, големи и мали, особено оние во развој и новите.
Набргу по пандемијата Ковид-19, војната на Русија против една од најголемите амбари во светот ја загрозува глобалната безбедност на храната и ја влошува глобалната криза на трошоците на животот, која ги погодува сите земји, но особено најслабите и најсиромашните. Во август 2022 година, ОН одиграа одлучувачка улога во ублажувањето на овој болен проблем со Црноморската иницијатива за жито. Меѓутоа, минатиот јули Русија одлучи да се повлече од овој договор. Ќе разговараме со генералниот секретар на ОН, Гутереш, за начините и средствата за заживување.
Целите на одржливиот развој во фокусот на Генералното собрание на ОН
Следствено, дури и некои добро управувани земји сега се во сериозни долгови, додека фискалниот простор за инвестирање во социјалните бенефиции, зелената транзиција, здравството или образованието се намалува. Оваа димензија ќе биде во фокусот на овогодинешната Недела на високо ниво со Самитот на цели за одржлив развој (SDG) во понеделник и вторник. Ние сме на половина пат до Агендата 2030 воспоставена во 2015 година и само 12% од Целите се на планираниот пат на постигнување. Самитот ќе има за цел да ги врати целите за одржлив развој на вистинскиот пат.
Неопходни се длабоки реформи во глобалниот финансиски систем за да се отклучи капиталот потребен за забрзување на Агендата 2030 година и зелената транзиција. Многу земји сметаат дека овој систем е неправеден затоа што фискалниот простор е достапен за побогатите земји, додека земјите во развој се повеќе тонат во должничката замка. Постои итна потреба да им се помогне на земјите да излезат од оваа замка, да се дозволат повеќе посебни права на влечење во корист на економиите во развој и да се разговара за сериозна реформа на глобалните финансиски аранжмани. Мораме да понудиме легитимни и веродостојни глобални решенија ако сакаме да избегнеме сè повеќе наши партнери во развој да се свртат кон Кина или Русија за алтернативи.
Глобално вриење, а не глобално затоплување
Сето ова се случува во моментот на „глобално вриење, а не глобално затоплување“, како што пред неколку дена нагласи генералниот секретар на ОН, Гутереш. Пред COP 28 во Обединетите Арапски Емирати следниот декември, Самитот за климатски амбиции планиран за среда ќе биде дефинитивен момент за подготовка на храбрите и брзи одлуки неопходни за исполнување на ветувањата од Парискиот договор. Доколку не дојде до силен пресврт на сегашните трендови, а особено ако најголемите глобални радиодифузери значително не ги подигнат своите амбиции, веројатно е дека ќе дојде до неповратна штета за идните генерации. Во оваа смисла, ЕУ презеде амбициозни обврски со пакетот „Fit for 55“. Сега треба брзо да ги спроведеме.
Доколку не дојде до силен пресврт на сегашните трендови, а особено ако најголемите глобални радиодифузери значително не ги подигнат своите амбиции, веројатно е дека ќе дојде до неповратна штета за идните генерации.
Како и секогаш, ќе ја искористам оваа можност да се сретнам билатерално со бројни колеги од целиот свет и да учествувам на министерскиот состанок за подготовка на идниот самит следната година, но и да копретседавам со Египет на Глобалниот антитерористички форум и да преземам учество во низа други состаноци со глобалните партнери.
Фокус на мировниот процес на Блискиот Исток
Оваа година ќе се фокусирам на мировниот процес на Блискиот Исток, првенствено како дел од состанокот „Ден на мировни напори за мир на Блискиот Исток“ во понеделник со кој ќе копретседавам со Лигата на арапските држави и Кралството Саудиска Арабија, Египет и Јордан ќе помогнат за заживување на Арапската мировна иницијатива на ЕУ од 2002 година.
ЕУ го поздрави зближувањето меѓу неколку арапски земји и Израел, но сè уште недостасува мировен договор меѓу Израел и Палестина.
Пред неколку дена беше одбележана триесетгодишнината од Договорот од Осло. Но, оваа годишнина помина речиси незабележано поради целосниот ќорсокак во преговорите меѓу Израелците и Палестинците. Сè повеќе сме загрижени за ситуацијата на окупираните територии поради проширувањето на израелската колонизација. Бројот на имигранти се зголеми од 280.000 во 1993 година на 700.000 денес. Меѓународната заедница продолжува да промовира решенија за две држави, но ситуацијата на терен го прави тоа сè помалку остварливо. Мора да најдеме начини да го поддржиме меѓународното право и резолуциите на ОН и повторно да ги отвориме преговорите меѓу Израел и Палестина. За време на Неделата на високо ниво, ќе истражуваме начини како да се придвижиме напред во оваа насока.
На светот итно му треба функционален мултилатерален систем. Во текот на оваа недела, претставниците на ЕУ ќе работат напорно за да направат чекори во оваа насока“.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
