29.08.2023 Скопје
Филмот на Кристофер Нолан „Опенхајмер“, фокусиран на приказната за првата нуклеарна бомба произведена во Соединетите Американски Држави, не ги прикажува доволно ефектите од атомските тестови врз локалните заедници.
Ова го изјави американскиот експерт за радијациона безбедност Маргарита Калинина-Пол во интервју за казахстанската национална телевизија, по повод Меѓународниот ден против нуклеарните тестови, прогласен пред 14 години од Генералното собрание на Обединетите нации.
Директорката на хемиската, биолошката, радиолошката и нуклеарната програма (CBRN) во Центарот за непролиферација студии (ЦНС) Џејмс Мартин, Калинина-Пол тврди дека холивудскиот филм се фокусира на тестот „Троица“ и неговиот успех, но молчи за човечките животи и за членовите на локалната заедница во Ново Мексико.
„Водачите на проектот Менхетен не ги информираа луѓето што живеат во близина на тестот, ниту пак жителите на Маршалските острови добија објаснување зошто морале да ја напуштат својата татковина за време на атмосферските нуклеарни тестови спроведени во Тихиот Океан“, истакна Калинина-Пол.
Советите го направија истото и со казахстанското население кое живее во близина на локацијата Семипалатинск, атомските тестови беа спроведени во целосна тајност, додека штетните ефекти на радијацијата беа негирани, истакна Калинина-Пол.
Речиси 1,5 милиони луѓе во Казахстан ги претрпеа последиците од 456 нуклеарни тестови (340 под земја и 116 над земја) извршени во текот на четири децении на тој опсег.
Веднаш по независноста, во раните 1990-ти, Казахстан одлучи да се откаже од нуклеарната енергија и да се приклучи на режимот на неширење на оружје за масовно уништување, пренесувајќи речиси 1.400 нуклеарни боеви глави од советската ера на Русија.
Калинина-Пол додаде дека двапати го посетила местото Семипалатинск за време на нејзините активности во регионалната канцеларија на ЦНС во Казахстан, во 1999 и во 2001 година.
„Тие посети имаа големо влијание врз мене, и лично и професионално. Тоа беше искуство што ми помогна да ги сфатам колосалните трошоци за тестирање и големото влијание врз луѓето и нивната околина. Гласовите на жртвите останаа нечуени толку долго“, раскажа Калинина-Пол.
Следниот септември, регионот, исто така, ќе ја прослави 30-годишнината од иницијативата за формирање Централна Азиска зона без нуклеарно оружје (CANWFZ), која доведе до потпишување на таканаречениот Семипалатински договор меѓу Казахстан, Киргистан, Таџикистан, Туркменистан и Узбекистан.
Земјите од Централна Азија, особено Киргистан и Таџикистан, се уште се занимаваат со управување со радиоактивен отпад поврзан со активностите за ископување ураниум од советската ера, што продолжува да биде безбедносна грижа.
Американскиот експерт додава дека глобалниот нуклеарен поредок сега е загрозен од тековните војна во Украина.
Подготвено од М.Н.
About Author
