10.07.2023 Скопје
Според податоците собрани од кинескиот ровер Zhurong, на Марс пред 400.000 година имало драматични климатски промени.
Тим научници, предводени од Ли Чунлаи од Националната астрономска опсерваторија на Кинеската академија на науките, ги користеа инструментите на роверот и сликите со висока резолуција од орбитерот на Марс Tianwen-1 за да ги разгледаат одблизу големите песочни дини во близина на кои Журонг слетал.
Дините во облик на полумесечина еродирале во текот на стотици илјади години и имаат долги темни гребени, наречени попречни еолски гребени (TARs), на врвот на полето дина, но под различен агол од насоката на ветерот.
Овие гребени се забележани низ Марс на средни географски широчини, но претходните модели на атмосферска циркулација не можеа да ги објаснат.
Истражувањето на дините спроведено од Zhurong покажа дека телата на дините во облик на полумесечина се составени од полесни материјали од потемните, кои формирале попречни еолски гребени.
Од орбитата, Тианвен-1 забележал 2.262 светли дини низ Марс, а врз основа на бројот на кратери кои ги погодиле дините, истражувачкиот тим заклучил дека тие се формирале пред 2,1 милион и 400.000 години. Тоа значи дека темните попречни еолски гребени биле формирани на нив во последните 400.000 години.
Овие податоци се совпаѓаат со почетокот и крајот на последното големо ледено доба на Марс. Формирањето на попречни еолски гребени под различен агол во однос на дините укажува на тоа дека насоките на ветрот се промениле на крајот од леденото доба.
Леденото доба започнало и завршило поради промените во аголот под кој Марс ротира околу својата оска, кои се случуваат во согласност со циклусите Милнковиќ, именувани по српскиот научник Милутин Миланковиќ. Овие циклуси го претставуваат периодичното движење на оската на планетата предизвикано од гравитацијата на Сонцето, Јупитер и другите планети, како и обликот на орбитата.
Во случајот со Марс, аголот на ротација се помести помеѓу 15 и 35 степени помеѓу 2,1 милион и 400.000 години, што доведе до вистински климатски хаос.
Леденото доба на Марс не е слично на она на Земјата. Типично е да биде потопло на половите на Црвената планета, а движењата на водената пареа и прашината да се движат кон средните географски широчини.
За време на последното ледено доба, оваа вода и прашина формираа слој дебел неколку метри кој сè уште постои под некои локации пониски од 60 степени географска ширина и речиси насекаде над него.
Сегашната геолошка ера на Марс е позната како „Амазонска епоха“ и започнала некаде помеѓу 3,55 и 1,88 милијарди години.
„Разбирањето на климата „Амазонија“ е клучно за разбирање на тековниот пејзаж на Марс, промената на резервоарите на материјата и атмосферската состојба, но исто така е важно да ги искористиме за подобро разбирање на климата во минатото на Црвената планета. Набљудувањето на сегашната клима може да ни помогне да ја усовршиме модели на климатски промени и еволуција на пејзажот, па дури и да извлечат некои нови заклучоци“, рече Ли во изјавата.
Роверот Zhurong слета на Марс на 14 мај 2021 година, со што Кина стана трета земја која успешно слета опрема на Црвената планета и втора која слета ровер на неа.
Според дизајнот, има животен век од 93 земјини денови, но е активен веќе 347 дена. Од 20 мај 2022 година е неактивен поради песочни бури и зима, но се очекува да се разбуди кога температурата и другите услови ќе бидат понормални.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
