31.07.2023 Скопје
Типичен пример за ерозија на плажа како последица на човечки активности е плажата Могрен во Будва. Овој проблем има посебна тежина бидејќи плажата Могрен е вклучена во групата на заштитени природни објекти кои се ставени под заштита. Проблемот со ерозијата на плажата Могрен е речиси исклучиво резултат на човечки фактори.
Д-р. Сава Петковиќ, експерт за хидрологија и крајбрежни процеси, наведува дека изградбата на еднокатен угостителски објект на втората плажа Могрен дополнително ќе влијае на ерозијата на плажата и дека е само прашање на време кога плажата пред објектот целосно ќе исчезне.
Делови од една од најубавите црногорски плажи Могрена II некогаш биле поврзани, но денес се поделени на јужниот и северниот дел. Ширината на плажата е намалена за една третина, а на некои места и за половина.
Според Петковиќ, на некои плажи во Црна Гора веќе долги години се забележуваат значителни проблеми со ерозија, што се рефлектира во намалувањето на нивната ефективна ширина.
„Клучните човечки фактори кои влијаат на ерозијата на црногорските плажи се последиците од ненадејниот туристички развој, несоодветните заштитни работи за заштита на поширокото крајбрежно подрачје од ерозија или изградбата на објекти во морето и на брегот, кои се директно изложени на ударот на брановите“, вели Петковиќ.
Плажата Могрен во Будва, вели тој, е пример за ерозија предизвикана од човечкиот фактор.
„Порано плажата Могрен беше стабилна и многу пространа. Очигледно е дека постоеше рамнотежа помеѓу количината на талог што брановите ја носеа во морето и количината на талог што пристигна на плажата во Могрен од поројниот тек, кој се излеа во морето. Како последица на поместување на устието на поројниот водотек, при изградбата на главниот пат целосно е спречено внесување на песок до плажата Могрен. Бидејќи нема доток на песок кон брегот, а ерозивната моќ на брановите останува, ерозијата на плажата била неизбежна. Фотографијата на плажата Могрен од 1935 година јасно покажува дека во минатото јужниот и северниот дел на плажата биле поврзани, т.е. можело да се премине од едниот до другиот дел од плажата по копно. Денес не може да се премине од едниот до другиот крај на плажата без да се влезе во вода“, истакна Петковиќ.
Како што оцени, многу е индикативно што во 1935 година немало градби на плажата, па дури и највисоките бранови, кои се јавуваат во зимскиот период, можеле да се амортизираат пред да се сретнат со стрмниот карпест брег во внатрешноста на плажата.
„Може грубо да се процени дека до денес ширината на плажата Могрен е намалена за една третина во повеќето делници, а на некои и повеќе од тоа. Најзагрозен е централниот дел, зоната на карпестиот гребен, кој го дели Плажата Могрен на два дела. Тоа е и логично, бидејќи брановите со големи висини во зима се пробиваат во областа на карпестиот гребен и носат песок од плажата во надолжен правец, кон север и југ“, рече Петковиќ.
Тој посочува дека изгледот на плажата Могрен од јуни годинава укажува дека по изградбата на пристапниот пат и зградата на самата плажа, природната средина е драстично оштетена.
„Изградбата на долга бетонска зграда на самата плажа претставува пустош на плажата, чии крајни последици допрва ќе се видат. Изградената зграда веќе претставува визуелно загадување на природната средина на плажата Могрен. Треба да се нагласи дека ширината на плажата пред зградата драстично ќе се намалува по секое невреме пропратено со ефект на големи бранови. Општо земено, почетокот на зеленилото на крајбрежјето претставува граница до која се шират брановите од највисоките висини во зимскиот период. Со изградбата на бетонскиот објект, широчината на плажата пред објектот е речиси преполовена, со што е спречено амортизирањето на брановите на самата плажа“, нагласи Петковиќ.
Затоа, како што додава, во зимскиот период високи бранови ќе ја погодат бетонската зграда.
„Огромната енергија на брановите ќе го подигне песокот од плажата во суспензија. Дел од песокот преку бројни отвори ќе влезе во самата зграда, додека поголем дел од песокот ќе се носи во морето, до поголеми длабочини. Прашање на време е кога плажата пред зградата целосно ќе исчезне. По ова се заканува и уривање на самата зграда, бидејќи тогаш целата енергија на бранот ќе се амортизира на самата зграда“, тврди Петковиќ.
Според него, познато е дека пред дваесетина години брановите урнале делови од крајбрежните ѕидини на плажите во Петровац и во Сутоморе, бидејќи ширината на плажите била недоволна за да се ублажи ударот на брановите.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
