24.07.2023 Скопје
Откако социјалните мрежи делумно ја презедоа улогата на информирање на јавноста која претходно им припаѓаше исклучиво на „класичните“ медиуми како што се весниците, радиото и телевизијата, се појави проблемот со дезинформациите, односно ширење лажни вести или искривување на фактите на тој начин што јавноста ќе биде заведена или заведена.
Пред појавата на социјалните мрежи, улогата на „филтри“ ја имаа уредниците кои внимаваа што може да се пушти во јавноста, додека кај социјалните мрежи нема внатрешни механизми за филтрирање на она што е вест, а што не е вест, така што корозивниот ефект на лажните вести и дезинформациите се почувствуваа многу брзо дури и во инаку робусните и отпорни развиени општества, како што се Велика Британија и другите држави во САД.
Ова беше особено видливо по почетокот на продолжената руска инвазија на Украина во февруари минатата година, кога ЕУ почна да применува некои од мерките за сузбивање на лажни и тенденциозни информации за настаните во Украина.
Со оглед на тоа дека функционална демократија е невозможна без добро информирана јавност, се појави проблемот како да се спречи ширењето на лажни, тенденциозни и злонамерни информации, без истовремено да се загрози правото на граѓаните на слободно изразување. ЕУ е светски лидер кога станува збор за стандардите за тоа како да се постигне оваа цел. Жаргонот вели дека САД и Кина создаваат платформи преку нивните технолошки гиганти, а ЕУ преку Европската комисија наметнува глобални правила кога станува збор за нивната одговорна употреба. Имено, иако ЕУ создава правила само за својата област, со оглед на тоа што е огромен пазар, технолошките компании тешко можат да понудат пониски стандарди на другите пазари од оние што треба да ги применуваат во ЕУ. На овој начин ЕУ поставува стандарди кои секој мора индиректно да ги следи.
ЕУ многу сериозно ја сфати улогата на глобален регулатор, па, меѓу другото, во април минатата година го донесе Законот за дигитални услуги, кој стапи на сила во ноември минатата година.
Иако големите платформи како Twitter, Facebook и TikTok првично тврдеа дека нема да ги прифатат правилата наметнати од ЗДУ и повеќе би сакале да се повлечат од тие пазари, тоа не се случи и еден по еден ги прифатија сите правила. Така Twitter минатиот месец, по долг отпор, се согласи да ги примени европските правила за борба против лажните вести, а истото го направија и другите платформи како Facebook, Instagram и TikTok. Претходно, Илон Маск, новиот сопственик на Твитер, објави дека неговата платформа ги напушта процедурите на ЕУ за борба против дезинформации, на крајот на минатиот месец платформата сепак објави дека ќе ги применува сите правила на ЕУ за борба против лажни вести и борба против дезинформации.
ЗДУ, меѓу другото, воведува строги правила за сузбивање на дезинформации и лажни вести. Овој закон ги обврзува платформите да преземаат активни мерки за спречување на злоупотреба на нивните системи, спречување на ширење на лажни вести за време на изборните кампањи.
Европската комисија ни кажа дека суштината е дека секоја технолошка компанија со повеќе од 45 милиони корисници ќе треба да спроведе годишна проценка на ризикот и да преземе мерки за намалување на ризиците кои произлегуваат од дизајнот и користењето на нивната услуга.
„ЗДУ ќе поттикне корегулаторна рамка за онлајн штети, вклучувајќи кодекси на однесување како што се ревидираниот Кодекс на пракса за дезинформации и Кризниот протокол“, велат тие.
За евиденција, токму овој код го оспори Маск и најави дека ќе го остави, но на крајот се предомисли и најави дека Твитер ќе го почитува.
Како резултат на овие регулаторни правила поставени од ЕУ, ефектот веќе се гледа во многу помал број лажни профили, страници со сомнителни извори на информации и ботови кои шират антидемократска пропаганда.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
