20.06.2023 Скопје
Зголемувањето на трошоците за живот во минатата година го намали расположливиот доход на домаќинствата, каде трошоците за храна значително се зголемија, додека комуналиите минимално се зголемија, како резултат на ограничувањата на малопродажната цена на енергијата.
„Инфлацискиот шок најмногу ги погоди домаќинствата со пониски примања и пензионерите, а уделот на ранливите домаќинства, за кои се претпоставува дека трошат повеќе од 70 отсто од својот приход на храна, комунални услуги и отплата на долгот, исто така благо се зголеми“, наведува Хрватскиот национална банка во најновата публикација Финансиска стабилност.
Комбинацијата на висока инфлација и економска несигурност може да предизвика значителни финансиски проблеми за многу домаќинства, оценува ЦНБ во анализата врз основа на податоците за структурата на потрошувачката на домаќинствата според резултатите од истражувањето за финансиите и потрошувачката на домаќинствата.
Во 2020 година, просечното домаќинство со најниска плата (прва петта) трошеше во просек околу три проценти од расположливиот приход за комунални услуги и нешто повеќе од 45 проценти за покривање на трошоците за храна, така што инфлацискиот шок би ги зголемил трошоците за храна за околу осум процентни поени. Истовремено, домаќинствата со највисоки плати во просек во 2020 година потрошиле околу пет отсто од расположливиот приход на комунални услуги и околу десет отсто на храна, а со инфлацијата трошоците за храна се зголемиле за околу два процентни поени.
Подетално, домаќинствата во кои има најмалку едно лице над 65 години, исто така оние со најниски примања, се најпогодени од зголемувањето на трошоците за живот“, се вели во анализата, во која се наведува и дека помладите луѓето беа помалку изложени на падот на расположливиот приход, како и домаќинствата чии носители се пообразовани.
Поради растот на трошоците за живот, уделот на ранливите домаќинства е благо зголемен, а најголемо учество има во групата од две петини од најсиромашните. Оние кои се уште се во долгови го трошат целиот приход за покривање на трошоците за храна и комуналии и за сервисирање на долговите. Затоа, дополнителниот пад на приходите, се вели во анализата, може да ја доведе во прашање нивната способност за враќање на долгот. Минатата година, околу 18 отсто од домаќинствата од оваа група со долгови биле идентификувани како ранливи, што е зголемување за два процентни поени во однос на 2020 година.
Но, домаќинствата со најниски приходи генерално се помалку задолжени, бидејќи не се кредитоспособни или можат многу малку да се задолжуваат, па затоа најголем ризик за финансиската стабилност претставуваат оние „од горната средна доходна група“, поради нивната висока задолженост.
Во горниот дел од распределбата на домаќинствата според приходите, објаснуваат од ЦНБ, има значително помал број на загрозени лица, „но со повисоки износи на заеми, па најмногу би можеле да се одразат можните потешкотии со кои би се соочиле при отплата на долгот во зголемувањето на кредитниот ризик кај банките“.
Учеството на кредитите на сите ранливи домаќинства во вкупните кредити е нешто помало од 20 отсто, што е споредливо со учеството на кредитите кои банките ги оценија како ризични.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
