29.06.2023 Скопје
Во многу необична сабота, приватната воена компанија Вагнер испрати свои единици да маршираат кон Москва во чин на бунт против руското воено раководство, пред да се постигне договор и да им се нареди на единиците да се вратат.
Според договорот постигнат во последен момент, водачот на Вагнер, Евгениј Пригожин беше протеран во Белорусија, а оние негови борци кои не учествуваа во саботното востание можат да потпишат договори со руското Министерство за одбрана.
Или да се вратат кај своите семејства, како што најави рускиот претседател Владимир Путин.
Путин, исто така, објави дека руската држава целосно ја финансирала приватната воена компанија на Пригожин, со една милијарда долари потрошени за плати и бонуси за 12 месеци.
Дополнителна милијарда долари отишле во угостителската компанија на Пригожин Конкорд за исхрана на војската.
Во објава на неговиот канал Телеграм по постигнатиот договор во саботата вечерта, Пригожин рече дека „тие“ – веројатно мислејќи на руското Министерство за одбрана – сакале да го „распуштат“ Вагнер.
Но, не е јасно дали тоа е единствената причина за неговиот ненадеен обид за демонстрација на сила.
Истото го повтори и во аудио пораката што ја објави во понеделникот вечерта, а со која го прекина неговиот молк од саботата, велејќи дека никој не се согласил да потпише договор со Министерството за одбрана и дека неговата платеничка чета ќе престане да постои на 1 јули.
Не е јасно што ќе се случи со борците на оваа платеничка група кои моментално се распоредени низ целиот свет, доколку групата Вагнер биде распуштена.
Групата беше активна во многу земји низ светот како што се Либија, Судан, Сирија, Мали, Централноафриканската Република, Мозамбик, Венецуела, Буркина Фасо и Мадагаскар.
Борците на Вагнер се обвинети за злосторства во Либија, Сирија, Централноафриканската Република, Мали и Украина – многу против невооружени цивили.
Дипломатски извор од Обединетите нации, кој со години внимателно ги следи активностите на Вагнер, изјави дека доколку групата се судри со руската влада и биде распуштена, руското Министерство за одбрана повеќе нема да ги снабдува единиците на Вагнер во Африка.
Изворот рече дека борците би можеле да останат неплатени, без политичка или воена поддршка, особено во африканските земји како Централноафриканската Република, Либија, Судан и Мали.
Тоа значи дека борците на Вагнер, кои моментално се распоредени во Африка, би можеле ефективно да се најдат без работа и бесплатно ангажирани, што претставува огромна опасност во земјите погодени од нестабилност, граѓански војни и бунтови.
Цивилите се чести жртви на политичките борби за превласт. И во земјите ширум светот каде што моментално работи Вагнер, цивилите се надеваат дека овој хаос нема да резултира со уште поголема бруталност од страна на озлогласената група Вагнер.
Што, тогаш, правеше Вагнер во Африка и Сирија во последно време? И што би можело да се случи во секоја од тие земји ако се распадне и ја изгуби поддршката од руското Министерство за одбрана?
Единиците на Вагнер во Либија првпат беа забележани есента 2019 година, кога им се придружија на редовите на одметнатиот генерал и водач на источните либиски сили, Калифа Хафтар, во неговата офанзива за заземање на главниот град Триполи, кој е седиште на ОН.
Тие беа користени како специјализирана борбена сила за уривање на одбраната на главниот град откако офанзивата на Хафтар удри во ѕид.
Нивната експертиза во борбите во првите редови, снајперството и собирањето воено разузнавање направи голема разлика на теренот, а со нивна помош силите на Хафтар успеаја да упаднат во некои од јужните предградија на Триполи.
Единиците на Вагнер во Либија во голема мера се потпираат на поддршката од руското Министерство за одбрана, а губењето на таа поддршка може да има огромно влијание врз нивното присуство и сила во Либија.
Уверувањето на рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров дека операциите на воените инструктори ќе продолжат во Мали и Централноафриканската Република по настаните во саботата само ја нагласуваат стратешката важност на овие две земји во експанзионистичките амбиции на Кремљ во Африка.
Краткорочно, бунтот на Пригожин можеби имал минимално влијание врз 1.000 платеници на Вагнер кои дејствувале во Мали од крајот на 2021 година на барање и повик на воената хунта.
Нивните активности се испреплетени со растечките дипломатски, безбедносни и економски интереси на Русија во земјата откако привремениот претседател полковник Асими Гоита ја презеде власта во август 2020 година.
Малиските власти често негираат дека контактирале со групата Вагнер, наместо да се фалат со поддршката од руските воени инструктори.
Сепак, присуството на Вагнер предизвика избрзано повлекување на илјадници француски и европски сили кои ја поддржуваат војската на Мали во борбата против екстремистите на Исламската држава и Ал Каеда од 2013 година.
Распоредувањето на Вагнер направи малку за подобрување на безбедносната ситуација.
Бројките од Лоцирање вооружени конфликти и Проектот за податоци за настани покажуваат дека насилството на милитантите се зголемило повеќе од двојно помеѓу 2021 и 2022 година, а најголем број жртви се цивилите.
Во исто време, војната во Украина не направи многу за да ги забави активностите на Вагнер во Мали.
Платениците брзо се префрлија во базите испразнети од француските сили во северните градови Госи, Менака и Гао.
Граѓанските здруженија и корисниците на социјалните мрежи кои ја поддржуваат хунтата и често ги промовираат активностите на Вагнер и Русија, започнаа кампања за замена на мировниците на ОН (Минусма) со руски сили.
Во мај, Пригожин за африканската медиумска телевизија од Камерун, со која често се поврзува, изјави дека платениците на Вагнер биле „поефикасни“ од мировниците на ОН во Мали и Централноафриканската Република.
Зголемената зависност на Мали од руската поддршка стана очигледна на 16 јуни кога министерот за надворешни работи Абдулаје Диоп побара итно повлекување на Минусма.
Џихадистичките групи би можеле да го искористат можното слабеење на безбедноста доколку тензиите меѓу Кремљ и групата Вагнер ги нарушат операциите во Мали.
Исто така, нема официјална реакција од Централноафриканската Република за бунтот на Пригожин, и покрај тоа што земјата забележа чести активности на групата Вагнер од крајот на 2017 година.
Договорот за безбедносна соработка меѓу Москва и Банги покажа дека стотици руски „воени инструктори“ се распоредени да се борат против бунтовниците кои со децении ја држеа Централноафриканската Република под опсада.
Со текот на времето, групата Вагнер се прошири во економски потфати, наводно тргувајќи со конфликтни минерали и дрва, како и со вотка.
Ја финансираше групата на почетокот на војната во Украина, бидејќи почнаа да се појавуваат извештаи дека нејзините сили се прераспоредуваат во Централноафриканската Република.
Нивниот успех против моќната бунтовничка коалиција – Коалицијата на патриоти за промени (КПЦ) – која започна бунт против претседателот Фостен Туадера во 2020 година ја зацврсти јавната поддршка.
Руската војска интервенираше во сириската граѓанска војна во 2015 година за да ги поддржи сириските владини сили во време кога сириските бунтовници го контролираа поголемиот дел од земјата.
Оваа интервенција направи голема разлика за силите на сирискиот претседател Башар Ал Асад, кој сега го контролира поголемиот дел од земјата.
Воздухопловната база Латакија на сирискиот медитерански брег официјално е под контрола на руското Министерство за одбрана и често се користи за снабдување на единиците на Вагнер во Африка.
Бидејќи присуството на Русија во Сирија е официјално присуство на нејзината влада, она што се случува меѓу Кремљ и Вагнер во Русија најверојатно нема да има никакво влијание врз тековните операции на Русија во Сирија или нејзината поддршка за владата во Дамаск.
Сепак, целиот свет внимателно ќе следи што ќе се случи со борците на Вагнер во Сирија сега ако руското Министерство за одбрана ги отфрли, бидејќи во сириската граѓанска војна беа вклучени некои од најмоќните земји во светот од двете страни на конфликтот.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
