16.06.2023 Скопје
Федералните резерви на САД можеби направија „пауза“ на зголемувањето на каматните стапки, но Европската централна банка сè уште има прст на „брзо напред“ бидејќи инфлацијата ги мачи потрошувачите со повисоки трошоци за сè, од намирници до сметки за комунални услуги и летни одмори.
Аналитичарите велат дека зголемувањето за четвртина процентен поен е однапред измислен заклучок кога Управниот совет на ЕЦБ ќе се состане во четврток, еден ден откако ФЕД зеде барем привремено здив по 10 едноподруго зголемувања.
ФЕД не направи промена во својата основна стапка во средата додека чека да го види влијанието на нагло повисоките стапки врз економијата на САД.
Прашањето за Европската централна банка е: Колку долго ќе трае нејзината брза серија на зголемувања на стапките?
Една од причините за ЕЦБ да продолжи со планинарењето е тоа што започна подоцна од ФЕД и не се зголеми толку далеку, зголемувајќи ја референтната депозитна стапка за 3,75 процентни поени од јули 2022 година, додека ФЕД застана на 5 процентни поени од март 2022 година.
Повисоките стапки се борат против инфлацијата со зголемување на трошоците за позајмување за автомобилски заеми, хипотеки и кредитни картички, но исто така може да ја ослабат економијата и да го зголемат ризикот од фрлање на економијата во рецесија.
Тоа е загриженост во Европа, каде што економијата забележа благ пад во последните месеци од 2022 година и првите три месеци од оваа година. Два последователни четвртини од падот на производството е една дефиниција за рецесија.
И покрај тоа, ЕЦБ внимава на таргетирање на инфлацијата, која достигна 6,1% во мај – далеку над нејзината цел од 2%. Аналитичарите очекуваат барем уште едно зголемување на каматните стапки на следниот состанок на банката во јули.
Претседателката на банката Кристин Лагард во неодамнешниот говор истакна дека „нема јасен доказ дека основната инфлација го достигнала врвот“. Вкупната инфлација падна од 7% во април, но базичната инфлација – која ги исклучува нестабилните цени на храната и енергијата – сè уште е висока на 5,3% и се намалува само бавно.
Иако паузата во зголемувањето на каматните стапки може да биде оправдана по одлуката во четвртокот, инфлацијата се намалува само постепено, така што „ризикот од ново зголемување на каматните стапки во јули останува висок“, рече Фредерик Дукрозе, раководител на макроекономското истражување во Pictet Wealth Management.
„Динамиката на основната инфлација се промени, но процесот на дезинфлација веројатно ќе биде невообичаено бавен и нерамен“, рече тој во истражувачката белешка.
Одлуката на ФЕД не исклучува нови зголемувања, а всушност нејзините проекции укажуваат дека се можни уште две зголемувања оваа година. Потребни се месеци за повисоките стапки да се пробијат до економијата и да го постигнат посакуваниот ефект на заладување на инфлацијата преку поскапување на кредитите за купување и проширување на бизнисот, намалувајќи ја побарувачката за стоки што ги зголемува цените.
Паузата може да биде шанса да се види дали лекот делува без прекумерни несакани ефекти врз економскиот раст.
Додека економијата на Европа благо се намали, пазарот на труд е силен. Невработеноста е најниска од воведувањето на валутата на еврото во 1999 година – 6,5% – и едвај е во согласност со реалната рецесија. Тоа, исто така, сигнализира повеќе зголемувања на платите што може да ја влоши инфлацијата бидејќи работодавците се натпреваруваат за дефицитарни работници во 20-те земји кои го користат еврото.
Комитетот за состанување на деловниот циклус на еврозоната, кој користи податоци за вработеноста, како и за економскиот раст за одредување кога се случила рецесија, не најде рецесија при последната проценка на 27 март и повторно ќе го разгледа прашањето во ноември.
Централните банки во Австралија и Канада го продолжија зголемувањето на каматните стапки минатата недела, откако направија пауза, што е еден знак за тоа колку раширена и вкоренета е појавата на инфлацијата.
Потрошувачките цени почнаа да растат бидејќи глобалната економија се врати од пандемијата Ковид-19 и создаде тесни грла во синџирот на снабдување. Цените на нафтата и природниот гас исто така се зголемија поради заканите на Русија против Украина и по нејзината инвазија во февруари 2022 година. Тоа, исто така, доведе до зголемени цени на храната и ѓубривата поради нарушување на снабдувањето од завојуваните земји, и двете главни извозници на земјоделски производи.
Тие притисоци почнуваат да се намалуваат, но првичниот излив на инфлација се рефлектира во повисоки барања за плати и цени за услуги, иако цените на енергијата паднаа во Европа во последните месеци.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
