28.06.2023 Скопје
Европската комисија ќе објави нацрт-закон за дигиталното евро. Наводната валута, која би била електронско „дополнување“ на самото физичко евро, би можела да стапи во употреба веќе во 2026 година.
Европската комисија оваа недела ќе објави легислатива за дигитално евро, со што долгогодишните планови на блокот за воведување таква валута чекор поблиску до реалноста.
На 28 јуни Мерид Мекгинис, европски комесар за финансиска стабилност, финансиски услуги и Унијата на пазари на капитал, ќе донесе предлози до европските влади и до Европскиот парламент и за дигиталното евро и за паралелниот закон во врска со правниот статус на готовината.
Сепак, тоа не е последниот чекор. Дури и ако националните влади и Европскиот парламент ги поддржат плановите, Европската централна банка (ЕЦБ) на крајот ќе одлучи дали ќе биде издадено дигитално евро или не. ЕЦБ вели дека очекува да донесе конечна одлука за дигиталното евро некаде околу октомври 2023 година.
Дигитално евро би постоело заедно со постојното евро, како дополнителна форма на онлајн или електронско плаќање. Мекгинис вели дека дигиталното евро би било „надополнување“ на физичката готовина и на самото евро.
Тоа би било исклучиво дигитална или електронска форма на еврото што не може да се претвори во готовина. Клучната разлика помеѓу дигиталното евро и онлајн трансакцијата што вклучува евро е тоа што плаќањата направени во дигитално евро може да се вршат само електронски или дигитално, додека сите стандардни плаќања преку интернет банкарството теоретски може да се претворат во готовина.
Целото евро и дигиталното евро ќе бидат поддржани од ЕЦБ. Корисниците најверојатно ќе можат да купат дигитално евро од нивните постоечки комерцијални банки и да ги чуваат на посебна сметка.
Подемот на криптовалутите и другите платежни системи од трети страни ја интензивираа дебатата околу тоа дали централните банки треба или не да воведат свои дигитални валути.
Кога Фејсбук во 2019 година објави дека планира своја виртуелна валута, некои европски креатори на политики се загрижени дека на крајот може да ја поткопа ЕЦБ.
Во октомври 2020 година, ЕЦБ започна јавна консултација за воспоставување на дигитално евро и од јули 2021 година, таа ги разгледува различните опции за дизајн и барањата на корисниците додека се обидува да утврди како дигиталното евро всушност би функционирало во пракса.
ЕУ вели дека таквата валута би можела „да ги поддржи целите на Евросистемот преку обезбедување на граѓаните пристап до безбедна форма на пари во дигиталниот свет кој брзо се менува“.
Исто така, се вели дека дигиталното евро може да ги искористи технолошките придобивки поврзани со другите начини на дигитално плаќање без ризик и нестабилност што се поврзани со други.
„Тоа е, исто така, вистинскиот контраст со постоечките приватни дигитални валути како што се крипто-средствата. Дигиталното евро би било безбедно, сигурно и здраво“, изјави Мекгинис пред Европскиот парламент во април.
Друга причина што ЕУ ја наведе за дигитално евро е намалената употреба на готовина во блокот. Според ЕЦБ, готовинските плаќања за сите трансакции на продажни места паднале од 79% во 2016 година на 59% во 2022 година. Тие очекуваат овој пад да се забрза во годините што следат.
ЕУ, исто така, укажува на зголемената употреба на таканаречените стабилни коини, кои се крипто-средства поврзани со други валути. Мекгинис вели дека блокот верува дека ако не излезе со сопствено решение во оваа област, се зголемува ризикот од стабилни коини или дигитални валути создадени од други централни банки кои ја пополнуваат празнината.
ЕУ вели дека претстојното законодавство ќе се фокусира на законитоста на дигиталното евро, како и на прашањата околу приватноста и финансиската стабилност.
Нацрт-законот беше обелоденет и објавен од неколку медиуми. Користењето на дигиталното евро ќе биде бесплатно, без камати и ќе мора да биде достапно за готовински, офлајн плаќања уште од првиот ден на неговото користење.
Исто така, планирано е дигиталното евро да биде достапно и за потрошувачите и за бизнисите од почетокот на неговото работење.
Се чини дека ЕУ е заинтересирана за проектот, но многу критичари велат дека тој не е потребен.
Многумина велат дека големиот пад на вредноста на криптовалутите во изминатите неколку години сугерира дека очигледната закана што тие ја претставувале за централните банки поминала.
Самите банки беа помалку од ентузијасти. Европската банкарска федерација сугерираше дека создавањето таков систем може да доведе до банкарски бегство, при што луѓето купуваат дигитално евро со нивното редовно евро, бидејќи ќе го сметаат за безбедно засолниште во време на криза.
Имајќи го тоа на ум, се верува дека ЕЦБ размислува да го ограничи износот на дигитално евро што може да го поседува поединец на околу 3.000 евра.
Европската комисија сугерираше дека дигиталното евро би можело да стапи во употреба до 2026 или 2027 година. Но, има уште долг пат да се направи.
Еврогрупата, која ја сочинуваат министрите за финансии на земјите кои моментално го користат еврото, дебатираа за ова прашање веќе две години. Се верува дека постои сериозна загриженост за тоа како владите можат да го оправдаат воведувањето на дигитално евро на граѓаните низ целиот блок, имајќи предвид дека онлајн и дигиталните платежни системи се популарни и веќе работат добро.
Доколку законодавството биде широко прифатено и нема голема политичка опозиција, Европската централна банка ќе одлучи дали тие ќе продолжат понатаму или не. Според банката, следната фаза „ќе го види развојот на интегрирани услуги, како и тестирање и можно експериментирање во живо на дигитално евро. Оваа фаза би можела да потрае околу три години“.
Објавувањето на предлог-законот е првиот голем тест на политичките води.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
