26.06.2023 Скопје
Потпретседателот на Европската централна банка смета дека неодамнешните зголемувања на каматните стапки имаат влијание и инфлацијата се скротува. Но, тој сепак предупреди на карпест пат, особено за владините трошоци.
Потпретседателот на Европската централна банка (ЕЦБ), Луис де Гуиндос, изјави дека „мерките на монетарната политика почнуваат да имаат влијание врз условите за финансирање“, или со други зборови, неодамнешните зголемувања на ЕЦБ на нејзините основни каматни стапки почнуваат да влијаат на стапките што ги плаќаат потрошувачите и ги поттикнуваат луѓето и бизнисите да земаат помалку кредити.
„Контракцијата на кредитите ќе помине на реалната економија“, рече Де Гуиндос. „За возврат, пригушувањето на побарувачката ќе ја намали инфлацијата“.
Де Гуиндос изјави, во интервју што самата ЕЦБ го сподели преку сопствената веб-страница на англиски и шпански, дека ЕЦБ во моментов очекува вкупната инфлација да падне на 5,4% оваа година, 3% следната година и да биде само малку над еврозоната со цел од 2% до 2025 година.
Сепак, тој, исто така, предупреди дека основната инфлација – со исклучок на цените на основните производи, како што се енергијата и храната – се зголемува посилно, „главно поттикната од трошоците за работна сила по единица производ“.
Цените на енергијата и храната се далеку над врвовите забележани за време на првичниот шок по руската инвазија на Украина и паѓаат, многу нагло во случајот со цените на енергијата, во последните месеци.
Де Гуиндос го опиша европскиот пазар на труд како „робустен“ и рече дека податоците на ЕЦБ сугерираат дека инфлацијата е помалку предизвикана од зголемувањето на платите со цел да се земе предвид инфлацијата, а повеќе од забавувањето на продуктивноста што доведува до зголемени трошоци за работна сила за истото производство. Тој не шпекулираше за можните причини зад ова.
Заменикот на банката исто така рече дека верува оти „приоритет сега е да се намали инфлацијата“ и дека ако тоа значи блага рецесија или задушување на економскиот раст, тоа би било цена што вреди да се плати со оглед на тоа што „е многу тешко за економски раст и стабилност да коегзистира со висока инфлација“ со текот на времето.
ЕЦБ, како и повеќето западни централни банки, постојано ги зголемува своите основни каматни стапки – по историски без преседан 15-годишен период на или речиси 0% по финансискиот крах во 2008 година – во текот на изминатата година или така.
Беше критикуван во некои квартови во 2022 година дека побавно реагираше и почна да ги зголемува стапките отколку Федералните резерви на САД; Банката на федерални резерви беше во можност да ја запре својата серија на зголемувања на стапките за прв пат во една година овој месец, за разлика од ЕЦБ.
Најновото зголемување на ЕЦБ, на почетокот на оваа недела, ја зголеми нејзината основна стапка на операции за рефинансирање – веројатно најважната од трите стапки што ги постави за комерцијалните банки – за 25 базични поени на 4%.
ЕЦБ посочи дека се веројатни дополнителни зголемувања во текот на годината, но без експлицитно да каже што и кога, а Де Гиндос го заобиколи прашањето и во неделното интервју.
„Тоа ќе зависи од податоците“, рече тој на прашањето дали да очекува ново зголемување за време на летните одмори.
„Досега ги подигнавме стапките за 400 базични поени и веќе можеме да го видиме влијанието што го има ова, но треба да се погрижиме инфлацијата да се конвергира и да се одржи на околу 2%, нашата цел за стабилност на цените. Она што се случува со основната инфлација е најважно”, додаде тој.
ЕЦБ е невообичаена, ако не и единствена централна банка по тоа што нејзините политики се однесуваат на сите членки на единствената европска валута, еврото. Повеќето централни банки се одговорни за една земја наместо да делат дел од одговорноста за 20, иако секоја членка на еврозоната има и своја домашна централна банка.
Затоа, отсекогаш било тешко балансирачко дело за ЕЦБ да се обиде да ги земе предвид сите економски потреби и желби на нејзините членки. Но, Де Гуиндос рече дека конфликтот во Украина придонесува за позначајни регионални варијации, при што економиите најблиску до конфликтот имаат поголемо влијание.
„Отсекогаш постоеле разлики, но тие се веројатно поизразени сега. Близината до војната има многу врска со ова. Инфлацијата е повисока во балтичките земји“, рече тој.
Де Гуиндос изјави дека како и руската инвазија на Украина на почетокот на минатата година, последиците од двегодишната економска политика на пандемијата – означени со огромен пораст на владините трошоци и задолжувањата и намалувањето на производството, речиси севкупно – се играјќи значителна улога во денешната економија.
„Сегашното сценарио за инфлација не може да се разбере без да се земе предвид бранот шокови што ја погоди Европа: пандемијата, повторното отворање на економијата и руската инвазија на Украина. Без експанзивните монетарни и фискални политики од 2020 и 2021 година, падот во БДП ќе беше далеку поизразен. Во такви исклучителни околности мора да се придржуваме до принципот на помалото зло. Не постои една совршена мерка за покривање на секој економски параметар, па затоа треба да се избере најмалку штетното“, рече тој.
Де Гуиндос рече дека ги поддржува напорите да се започне со поништување на некои од исклучителните мерки преземени во услови на пандемијата и последователната енергетска криза во обид да се заузда јавното задолжување. Европската комисија неодамна ги повика земјите-членки повторно да ги разгледаат различните гаранции за цената на енергијата што ги имплементираат.
„Цените на енергијата се пониски отколку што беа кога започна војната. Мерките за поддршка усвоени за заштита на најранливите сектори имаа смисла во тоа време, но сега тие треба постепено да се враќаат назад. Ова ќе помогне да се поправи јавниот дефицит. Треба да се избегнуваат монетарните политики, односно онаа што е експанзивна, другата рестриктивна“, рече тој.
Доколку продолжат високите нивоа на државно задолжување, рече тој, тоа ќе продолжи да ја поттикнува инфлацијата и најверојатно ќе ја принуди ЕЦБ да преземе уште поостри мерки за каматните стапки во обид да се спротивстави на ова.
Де Гуиндос беше прашан зошто се чини дека стапките кои комерцијалните заемодавци потоа ги наплаќаат на потрошувачите се менуваат за заемопримачите, а сепак остануваат на или близу нула за штедачите. Тој рече дека ова не треба да опстојува и дека верува дека на крајот нема да продолжи.
„Кога каматните стапки растат, тие треба да се зголемат севкупно, на страната на активата и на пасивата“, рече тој. Тој додаде дека разбира зошто „секогаш има поголем отпор“ од општата јавност за зголемените стапки на заеми или хипотеки, наместо за штедење.
Тој не би бил привлечен од прашањето дали банкарскиот сектор е виновен за „премолчено договарање“ по ова прашање, велејќи дека тоа е прашање за регулаторите на индустријата, а не за ЕЦБ. Сепак, тој укажа и на теоријата за тоа зошто стапките може бавно да се зголемуваат, но веројатно ќе го сторат тоа со време:
„Во моментов сè уште има вишок ликвидност на пазарот, што значи дека нема толку голема потреба банките да се натпреваруваат за привлекување депозити. Но, овој вишок ликвидност се повлекува, што ќе резултира банките да мораат да почнат да се натпреваруваат меѓу себе“, предвиде де Гиндос.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
