19.06.2023 Скопје
На 25 април 1986 година, едно мало место во Украина стана синоним за нуклеарна катастрофа. Инцидентот беше пресвртница за Студената војна и нуклеарната енергија со радиоактивни последици кои ќе останат над 30.000 години.
Чернобил се наоѓа на 100 километри северно од Киев, во близина на границата со Белорусија. Нуклеарната централа со четири реактори од типот RBMK била изградена во 1970-тите. Нуклеарната енергија се сметаше за достигнување на советското инженерство, под слоганот „Мирен атом“.
Припјат, исто така, бил изграден и развиен за да ги смести работниците од нуклеарната централа Чернобил и нивните семејства. Градот имал над 50.000 жители до моментот на катастрофата.
Сè започна за време на закажаниот рутински тест за одржување во В.И. Четвртиот реактор на нуклеарната централа Ленин. Сè што можеше да тргне наопаку, тргна наопаку.
Планот беше да се искористи времето на прекин за да се тестира дали реакторот може да се олади доколку централата загуби напојување. Тестот бараше, меѓу другото, исклучување на системот за ладење на јадрото за итни случаи.
Тимот, исто така, не знаеше дека реакторот има дефект во дизајнот каде што работата со мала моќност го прави реакторот многу нестабилен.
Тестот требаше да се изврши за време на утринската смена со група подготвени инженери и експерти. Сепак, проблемите со електричната мрежа во Киев го туркаа судењето на ноќна смена под надзор на заменик-главниот инженер Анатолиј Дјатлов.
Екипата на ноќната смена, која не беше подготвена да го спроведе тестот, ги следеше упатствата оставени од претходната смена.
Експериментот резултираше со неочекуван скок на струја во електраната, предизвикувајќи верижна реакција на експлозии што доведе до изложување на јадрото на атмосферата.
Студијата на Светската нуклеарна асоцијација изјавува дека катастрофата во Чернобил била најголемото неконтролирано испуштање радиоактивно во околината што било забележано за било која цивилна операција. За 10 дена во воздухот се испуштаа големи количини на радиоактивни материи.
Поради бавниот, бирократски владин апарат, на советските власти под владата на Михаил Горбачов им требаше одредено време правилно да одговорат на нуклеарната катастрофа.
Советските власти, најпрвин позагрижени за меѓународната реакција среде Студената војна, прво го негираа инцидентот.
И покрај тоа што пожарникарите и работниците беа хоспитализирани поради радијацијата и опасноста што ја претставуваат пожарот и последиците, дури по 36 часа од топењето, блискиот град Припјат беше евакуиран.
Владата не даде официјална изјава до 28 април, три дена по несреќата, кога за прв пат беа откриени невообичаено високи нивоа на радијација во Шведска.
Лансет известува дека, иако помалку од 100 луѓе починале од акутна изложеност на радијација, сè уште нема консензус за вистинскиот број на долгорочни жртви во областа. Она што е точно е дека над 4.000 луѓе развиле рак на тироидната жлезда, главно деца.
На крајот, според податоците на Националниот институт за енергетика на Соединетите држави, над 335.000 луѓе биле евакуирани и била поставена зона на исклучување од 2.600 квадратни километри околу нуклеарната централа.
Денес, реакторот 4 на нуклеарната централа во Чернобил е обвиен со челична и бетонска конструкција позната како „саркофаг“ за да го содржи зрачењето.
Природата порасна во област која сега е недостапна за луѓето. Порасна и мала туристичка индустрија, која посети одредени области на напуштениот град Припјат и шумата што го опкружува Чернобил.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
