02.05.2023 Скопје
Како што се менува воспоставениот глобален поредок, германскиот Маршалов фонд ги повикува ЕУ и САД да ги преиспитаат врските надвор од трансатлантската алијанса. Шест нации, вклучувајќи ги Индија и Турција, се клучни за ова преуредување.
Во новиот извештај на германскиот фонд Маршал, со седиште во Вашингтон, се наведува дека Западот мора позначајно да се ангажира со појавен блок на „замавнувачки држави“ ако сака да го задржи влијанието на глобалната сцена.
Авторите на извештајот ги идентификуваа Бразил, Индија, Индонезија, Саудиска Арабија, Јужна Африка и Турција како држави кои имаат значајна моќ на светската сцена, но секоја од нив има различни преференции за соработка надвор од западната трансатлантска алијанса.
Сега, повеќе од кога било, овие земји имаат се поголемо влијание во глобалните работи по руската инвазија на Украина и во услови на растечко ривалство меѓу Соединетите Држави и Кина.
Хедер Конли, претседател на германскиот Маршалов фонд, напиша дека Западот, погрешно, премногу често „ги спојува државите на ритамот и другите земји кои или избираат да бидат или спаѓаат помеѓу двата глобални блока во подем како Глобалниот југ, но оваа ознака го одразува недостатокот на интелектуална строгост“, потенцирајќи дека овие земји се „дипломатски и економски претприемачи во момент на меѓународна можност“.
Во извештајот се вели дека партнерствата на Бразил се прагматични и неговото раководство не смета дека соработката со различни партнери како Кина, ЕУ, Русија и САД е меѓусебно исклучувачка. Затоа, Западот треба повеќе да соработува за прашањата на глобалното владеење, вклучително и климатските промени и нееднаквоста, и да прифати оддалечување од традиционалните центри на моќ.
Јужна Африка, исто така, се залага за мултиполарен глобален поредок и се идентификува со таканаречениот Глобален Југ.
Во извештајот се наведува и дека западните лидери можат да поттикнат поблиска соработка со фокусирање на одредени политички области кои се заемно поволни.
Двајца од авторите на извештајот, Мартин Квенчез и Рејчел Таузендфронд, напишаа дека владите на овие држави не се гледаат себеси како избираат меѓу два статични пола. Воедно, наведуваат и дека „тие повеќе би сакале редовно и претпазливо да се движат од една опција во друга, прашање по прашање, како што налагаат нивните посебни интереси и стратешки аналитичари“.
Индија се приближува кон Запад додека нејзините гранични спорови и економското ривалство со Кина се вжештуваат, но нејзината доктрина за стратешка автономија гледа дека одржува топли врски со нации како Русија.
Во извештајот се вели дека Западот може поефективно да се ангажира со Индија, избегнувајќи го менталитетот „ние или тие“ што не е компатибилен со понасочената минилатерална дипломатија на Индија.
Индонезија има за цел да остане надвор од ривалството меѓу големите сили и управува со своите спорови во Јужното Кинеско Море без американска помош.
Повеќе од еден век злоупотреби од Западот извршени за време на колонијализмот и Студената војна значат дека критиките на Западот за новите нелиберални политики не се добро прифатени од индонезиските пратеници.
„Поконструктивен надворешнополитички дискурс може да се насочи околу взаемното почитување на националниот суверенитет и мултилатерализмот“, напишаа Квенцез и Таузендфронд.
Тие наведоа и дека иако државите кои се движат „генерално ги признаваат ризиците од руските и кинеските амбиции, тие не ги доживуваат САД или Европа како веродостојни светски шампиони на националниот суверенитет“.
Стратегијата на Турција беше чин на балансирање меѓу големите сили со цел да се ублажи влијанието на ова ривалство, што беше потврдено со нејзиното неодамнешно посредување во војната во Украина.
Останува клучна членка на НАТО и близок економски партнер на ЕУ, но го гледа светот како „поголем од пет“ – повикувајќи се на постојаните членки на Советот за безбедност на Обединетите нации.
Саудиска Арабија, исто така, одржува блиски безбедносни врски со Западот, во овој случај, САД, но ја смета Русија како клучен партнер на ОПЕК+ и Кина како главен трговски партнер.
Во извештајот се вели дека Западот не треба да го отфрли глобалното посредување на другите земји, бидејќи Ријад ја зајакнува сопствената позиција во очекување на намаленото американско внимание на Блискиот Исток.
Генерално, експертите рекоа дека ЕУ и САД мора да покажат флексибилност во соработката, да бидат отворени за незападна помош и да се воздржат од притискање на геополитичките партнери да прават избори или-или.
„Градењето односи со децентрализираните политички актери, исто така, веројатно ќе има долгорочни придобивки за сите партнери“, велат авторите.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
