15.05.2023 Скопје
Астрономите веруваат дека ја пронашле најголемата експлозија досега откриена во универзумот, која трае повеќе од три години, што е подолго од која било супернова чија светлина е видлива само неколку месеци.
Оваа експлозија емитира светлина 10 пати посветла од која било супернова снимена досега.
Експлозијата најверојатно се случила кога црната дупка проголтала голем облак од гас.
Блесокот на небото првпат беше снимен во 2020 година со телескопи во минливиот астрономски центар Звика во Калифорнија, а астрономите почнаа да ги анализираат собраните податоци следната година.
Настанот го нарекоа AT2021lveks, но тогаш мислеа дека не е ништо посебно бидејќи немаа податоци за растојанието, па не можеа да го пресметаат интензитетот на светлината.
Тимот предводен од д-р Филип Вајсман од Универзитетот во Саутемптон ја анализираше светлината минатата година, што им овозможи да ја пресметаат нејзината оддалеченост – осум милијарди светлосни години.
Сите биле шокирани од откритието бидејќи во научната литература не ја пронашле причината за осветленоста која траела толку долго.
„Мислевме, ова е невозможно!“, рече Вајсман.
Членовите на тимот не можеа да утврдат што би можело да предизвика такво светло.
„Повеќето супернови и плимни прекини траат само неколку месеци пред да изумрат. За нешто што сјае повеќе од две години, ова беше многу необично“, рече Вајсман.
Неговата теорија е дека експлозијата била резултат на огромен облак од гас, веројатно илјадници пати поголем од Сонцето, кој бил проголтан од супермасивна црна дупка. Тоа ќе испрати бранови низ вселената и ќе остави презагреан остаток на облак што ја опкружува црната дупка како џиновска прстенест крофна.
Се смета дека сите галаксии имаат џиновски црни дупки во нивниот центар.
Вајсман верува дека таквите моќни експлозии би можеле да играат важна улога во она што тој го опишува како „вајање“ на центрите на галаксиите.
„Можно е овие настани, иако исклучително ретки, да се толку енергични што клучните процеси за менување на галаксиите се менуваат со текот на времето“, смета тој.
Роберт Маси, заменик-извршен директор на Кралското астрономско друштво, вели дека сега се бараат слични експлозии.
„Никогаш досега не сме виделе вакво нешто, секако не во вакви размери. Би бил зачуден ако ова беше единствениот ваков случај во универзумот“, рече тој.
Вајсман се надева дека ќе открие уште такви експлозии со новите телескопски системи кои ќе стапат во употреба во наредните години.
Тимот сега се обидува да собере повеќе податоци за експлозијата – набљудување на објектот на различни бранови должини, како и рендгенски зраци кои би можеле да ја откријат неговата температура, но и процесите што се случуваат на површината.
Тие, исто така, ќе спроведат дополнителни компјутерски симулации за да тестираат дали се совпаѓаат со нивната теорија за причината за експлозијата.
Минатата година, астрономите го открија најсветлиот излив во историјата, излив на гама-зраци познат како GRB 221009A, кој траеше нешто повеќе од десет часа.
Иако ова беше посветло од AT2021lvk, траеше само мал дел од времето, што значи дека експлозивната моќ на експлозијата на AT2021lvk беше многу поголема.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
