11.05.2023 Скопје
Реџеп Таип Ердоган, актуелниот претседател на Турција, кој владее со оваа земја повеќе од 20 години, првпат не е фаворит на изборите.
Во недела во Турција ќе се избира нов парламент и нов претседател, а зад опозициската алијанса стои, како што покажуваат анкетите, изборната коалиција на Ердоган.
Од своето основање во 1923 година, Република Турција е парламентарна демократија според Уставот. Ердоган сакаше да го промени тоа, па неговата владејачка Партија на правдата и развојот (АКП), со поддршка на нејзиниот ултра-националистички партнер, Партијата за националистичко движење (МХП), ја спроведе реформата во 2017 година.
Со изборите во 2018 година беше воведен претседателскиот систем и оттогаш претседателот е и шеф на државата и премиер. Кабинетот на премиерот повеќе не постои.
Претседателот, кој има широки овластувања според новиот систем, директно го избира народот на пет години. Тој по своја дискреција ги именува и разрешува министрите и високите државни службеници, а во исто време раководи со владиниот кабинет.
Министрите што тој ги назначува може да назначуваат гувернери и државни претставници во провинции, провинции и области, така што влијанието на претседателот ќе се прошири до локалните власти.
Шефот на државата има и овластување да издава претседателски декрети и да назначува луѓе на високи позиции во судството, финансискиот сектор и во образованието.
Лицата на најважните позиции во тајната служба или во моќната верска институција Дијанет се директно одговорни пред претседателот.
Со воведувањето на претседателскиот систем, принципот на непристрасност и водење на непартиска политика беше укинат.
Ердоган успеа да ја задржи и функцијата претседател на неговата конзервативна исламска партија АКП. Оттогаш речиси и да нема поделба на таа функција и претседателскиот мандат.
На претседателските избори гласачите можат да гласаат за еден од четирите кандидати. Ердоган и неговиот противкандидат Кемал Киличдароглу водат неизвесна изборна трка.
Според податоците на неколку институти за истражување на јавното мислење, кандидатот на најголемиот опозициски сојуз Киличдароглу е пред Ердоган, што го прави се понервозен актуелниот турски претседател и владејачкиот табор.
Другите двајца кандидати, Мухарем Инџе и Синан Оган, според анкетите, би можеле да освојат меѓу два и шест отсто од гласовите. Нивната кандидатура обично значи дека претседателот нема да биде познат дури по вториот круг на гласање.
Според официјалните податоци, повеќе од 64,1 милиони луѓе имаат право да гласаат на изборите на 14 мај. Од нив, повеќе од 3,4 милиони живеат во странство.
Така, гласовите на Турците во странство по тежина се на четвртото место, веднаш по најголемите турски метрополи Истанбул, Анкара и Измир. Гласањето во странство започна на 27 април.
На изборите во Турција во 2018 година излезноста беше повеќе од 86 отсто, додека во странство беше приближно 50 отсто. Ердоган тогаш победи во трката за претседател со 53 отсто од гласовите веќе во првиот круг, а неговата коалиција освои речиси 54 отсто од гласовите. Тие беа уште поуспешни во странство, освојувајќи повеќе од 60 отсто од гласовите меѓу Турците кои живеат во странство.
Поради разорните земјотреси во февруари и месец Рамазан, предизборната кампања овојпат започна со доцна. Најголемата опозициска коалиција со кандидатот Кемал Киличдароглу и најпопуларните фигури на чело започна офанзива пред само неколку недели.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
