06.04.2023 Скопје
Прво, тоа беа печурки. Сега компирот е најновата храна која го отвора патот за куќите на иднината.
Научниците од Универзитетот во Манчестер создадоа нов градежен материјал наречен „StarCrete“ кој со помош на компир скроб и малку сол може да помогне во изградбата на вонземски живеалишта.
Тоа доаѓа откако американската архитектонска фирма Red House во февруари објави дека работи со НАСА и Технолошкиот институт во Масачусетс (МИТ) за изградба на домови направени од габи и дехидрирани алги во вселената.
Обезбедувањето одржливо човечко присуство на површините на Месечината и Марс бара да се решат неколку загатки, меѓу кои и да се пронајдат како да се изградат робусни и одржливи живеалишта кои обезбедуваат заштитен слој од радијација, како и пронаоѓање материјали со висока јачина од ресурсите на самото место.
Идеално, производството на такви материјали би се постигнало и преку релативно едноставни, ниско-енергетски процеси кои поддржуваат и други критични системи, како што се јадење или дишење.
Тимот од Универзитетот во Манчестер верува дека едно можно решение за проблемот би можело да биде компирниот скроб кој би бил врзан заедно со лунарната почва.
Во нивните експерименти, научниците користеле обичен скроб со малку сол – магнезиум хлорид, кој може да се добие од површината на Марс или бизарно, од солзите на астронаутите – за да ја залепат и структурираат марсовската почва и да произведат „биокомпозитен материјал со висока јачина“ го именуваа „StarCrete“.
Симулираната боречка почва е добиена од компанија наречена Exolith Labs која прави симуланти на реголит со висока верност – прашина, скршени карпи и други сродни материјали – достапни за истражувачите и студентите ширум светот.
Во написот објавен во научното списание Open Engineering, научниците велат дека резултатите обезбедиле материјал кој е двојно поцврст од обичниот бетон и „совршено погоден“ за градежни работи во вонземски средини.
„По оптимизацијата, лунарниот и марсовиот StarCrete постигнаа јачина на притисок во доменот на високоцврстиот бетон и ги надминаа повеќето други предложени технолошки решенија и покрај тоа што е процес со релативно ниска енергија“, велат авторите на студијата.
„Во основа, скробот на компирот се формира како леплива смеса и формира подобар лепак од другите скробови“, изјави д-р Алед Робертс, водечки истражувач. Тој, исто така ја негира потребата од копирање или извор на вода.
„Одличното нешто во користењето на компирниот скроб е тоа што знаеме дека сепак ќе произведуваме некаква форма на скроб за да ги нахраниме астронаутите; за да можеме само да произведеме повеќе од тоа и наместо тоа да го користиме за градежништво“, рече Робертс.
И ако научниците не можат да откријат како сигурно да одгледуваат компири или друга храна во вонземски услови, „можеме само да земеме многу компиров скроб и да го користиме како врзивно средство. И предноста таму е што во секој случај на итност, астронаутите можат да го јадат исто така“.
Тимот пресметал дека вреќа (25 кг) дехидрирани компири (чипс) содржи доволно скроб за да се произведе речиси половина тон StarCrete, што е еквивалентно на материјал во вредност од над 213 тули.
Но, реалната бројка може да биде уште помала. Пресметките на нивниот истражувачки труд се засноваа на нивниот напор да ги оптимизираат материјалите што е можно поцврсти.
„Но, всушност, ако сакаме да го направиме тоа во реалноста, нема да го оптимизираме за да го направиме што е можно посилно; ни треба само доволно силен за примена, што е многу помалку, особено ако се земе предвид оваа помала гравитација на Месечината и Марс“, рече Робертс.
Официјалниот сооднос на компирниот скроб за градежен материјал е во фаза на чекање, бидејќи „НАСА сè уште не е сигурна колку дебели ќе им треба за да ги направат ѕидовите и таваните само затоа што зависи од тоа колку радијација сте спремни да толерирате“, објасни тој.
Истражувањето се надоврзува на претходната работа која користела крв и урина на астронаутите како врзувачки агенс, што на крајот беше утврдено како „неизводливо“.
„Приоритет број еден ќе биде посадата да биде безбедна, здрава и среќна. И ако се случи да ги оданочиме за нивната крвна плазма, тоа ќе ги доведе во опасност нивното здравје и благосостојба“, рече Робертс.
Сепак, опцијата за крв и урина може да се каже дека спаси некои животи, смета Робертс.
„Ако во случај на катастрофа, во вонредна ситуација, некој треба брзо да направи прилично силен материјал, тогаш знаејќи дека можете да користите плазма е корисно, знаењето само по себе никогаш не е лоша работа“, рече тој.
Дали компирниот скроб е навистина опиплива идеја за изградба на вонземски живеалишта?
„Мислам дека има добри шанси, но има уште долг пат пред да започнеме да градиме живеалишта на Месечината и Марс“, рече Робертс.
Така, дотогаш, „веројатно ќе имаме многу други откритија, некој веројатно ќе смисли подобра идеја и ќе иновира. И тоа е некако секогаш, секогаш функционира“.
DeakinBio ќе продолжи да бара други решенија базирани на растенија за изградба на куќи на Марс и Месечината, како и да истражува „некои други луди идеи само за да види што доаѓа од тоа“.
Но, засега, тие исто така проучуваат како да ја применат својата технологија на Земјата за да создадат чисти, одржливи алтернативи на бетонски и керамички плочки.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
