13.04.2023 Скопје
Дополнителните цени на фосилните горива како што се гасот за греење, бензинот и дизелот на новиот пазар на јаглерод во ЕУ од 2027 година би можеле да бидат многу над лимитот од 45 евра кон кој целат институциите на ЕУ, велат експертите, обвинувајќи ги пратениците за создавање лажни очекувања.
Следниот вторник (18 април), Европскиот парламент треба да гласа за реформата на пазарот на јаглерод во ЕУ, која беше договорена меѓу институциите на ЕУ во декември 2022 година.
Според нацрт-законот, вториот систем за тргување со емисии за згради и патен транспорт треба да започне низ целиот блок од 2027 година, што ќе ги зголеми цените на фосилните горива за греење и возење.
Мерката доаѓа заедно со новиот „Фонд за социјална клима“ од 87 милијарди евра, кој има за цел да го ублажи влијанието врз најсиромашните домаќинства
Како и обично во пазарниот систем, цената се одредува според понудата и побарувачката.
Институциите на ЕУ имаат за цел да ја ограничат новата цена на јаглеродот на максимум 45 евра по тон емисија на CO2, што е еднакво на доплата на цената од 10 центи за литар бензин и 12 центи за литар дизел. Но, според експертите, оваа цена може да биде надмината, бидејќи механизмот за намалување на цените вклучен во законот не може да гарантира дека цената нема да биде повисока.
„Во основа, сè е можно во однос на цените“, рече Мајкл Пале, експерт за пазари на јаглерод во Потсдамскиот институт за истражување на климатските влијанија (ПИК).
Пале, воедно, додаде дека не може да се каже дека дополнителниот механизам за стабилност на цените всушност може да гарантира дека цената нема да оди подалеку од ова ниво и тоа не значи дека дефинитивно ќе помине и низ покривот. Но, според Пале, токму затоа што „знаеме толку малку за формирањето на цените во новиот ЕТS, подеднакво е можно да имаме многу ниски цени, како и многу високи“.
Францускиот пратеник на ЕУ, Паскал Канфин (Обнови), првично силен критичар на реформите, рече дека „строгите услови што ги поставивме, а особено воведувањето на плафонска цена од 45 евра најмалку до 2030 година, ја прави мерката политички прифатлива според мене“.
Во необврзувачкиот дел од законодавството, таканаречените рецитали, целта да не надминува 45 евра по тон CO2 е ставена и во писмена форма, забележува Пале, но поврзаниот механизам не може да го гарантира тоа.
„Овој пасус кажува затоа што, од една страна, наведува аспирација за цена што може да ги утеши засегнатите засегнати страни и вклучените страни“, рече Пале. „Во исто време, ако се погледнат деталите за механизмот за негово испорачување, постои значителен јаз помеѓу стремежот и имплементацијата“.
Овој став го дели Кристијан Флаксланд, директор на Центарот за одржливост на училиштето Херти во Берлин.
Во пракса, пазарна цена од над 45 евра за тон CO2 би предизвикала дополнителни отстапки за ослободување на пазарот на јаглерод од таканаречената пазарна резерва за стабилност, со цел подобро усогласување на понудата, количина на додатоци со побарувачката на емисии.
Сепак, имајќи предвид дека само 20 милиони дополнителни сертификати ќе бидат објавени, додека вкупната количина на емисии годишно опфатена со шемата е околу 1.000 милиони тони CO2, „ова нема да ја намали цената одлучно ако има нагорен притисок“, рече Флаксланд.
Така, како што напомена Флаксланд, максималната цена од 45 евра во никој случај не беше загарантирана, потенцирајќи дека тоа е еден од проблемите во комуникацијата. Но, според него, тие го прават она што треба и ги постигнуваат целите, а тоа е цена од 45 евра, но тоа едноставно не функционира.
Запрашани за тоа какви нивоа на цени да се очекуваат, и двајцата истражувачи истакнаа дека тоа е тешко да се предвиди, но ги наведоа нивоата на цени над 100 евра, што би било повеќе од двојно од цената што ја споменале пратениците.
„Ниту едно моделирање не очекува цени од 45 евра, поверојатно е дека имаме од 100 до 300 евра“, рече Флаксланд.
Цената на јаглеродот од 200 евра е еднаква на доплата од 53 центи за литар дизел и 47 центи за литар бензин.
Во екстремни случаи, ако земјите на ЕУ не преземат дополнителни мерки за климатската политика, туку целосно се потпираат на цените на јаглеродот за да ги намалат емисиите, „најдовме опсег од 175 евра до 350 евра по тон [CO2] преку различни пристапи за моделирање“, рече Пале. .
„Тоа не е веројатен исход, но барем прва проценка на горната граница, така да се каже“, рече тој.
За пратеникот Лиз, ова сценарио е малку веројатно.
„Сметам дека изјавите дека може да има цени до 300 евра по тон се неразбирливи со оглед на споменатите пресметки од Европската комисија“, рече Лиз.
„Според мое мислење, тие се засноваат на лажна претпоставка дека нема да произлезе никаква промена од друго законодавство, национални мерки и иновации“, рече тој.
Доколку побарувачката за дозволени емисии е помала, цената на јаглеродот соодветно би се намалила. И цените би можеле дополнително да се намалат во текот на следните години преку дополнителни мерки за климатската политика, вели теоријата.
Сепак, земјите на ЕУ треба да ги подготват своите граѓани за свет во кој „фосилните горива ќе бидат оскудни и скапи“, предупреди Лиз.
Германскиот пратеник, исто така, ја бранеше одлуката да не се вклучи тврдо ограничување на цената.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
