НЕ ОСТАВАЈЌИ НИКОЈ ЗАД СЕБЕ ВО СВЕТ ШТО СТАРЕЕ

29.03.2023 Скопје

Стареењето на населението се однесува на промени во старосниот состав на населението, како што е зголемувањето на процентот на постари лица. Демографите користат старосни/полови пирамиди за да ја илустрираат распределбата на популациите низ сите возрасни групи.

И покрај нивното демографско значење, постарите лица обично се непризнаени од меѓународните програми за развој, политиката и дискурсот. Како резултат на тоа, земјите со низок и среден приход заостанаа во развојот на капацитетите за справување со потребите на нивното стареење на населението. Овие потреби се широко распространети, со алармантно високи стапки на сиромаштија и поголем ризик од ранливост кај постарите лица, а најмногу кај постарите жени.

Според извештајот на УНДП, стареењето е критично, но занемарено развојно прашање кое директно имплицира 12,2 отсто од глобалното население, со во моментов повеќе од 901 милион луѓе на возраст од 60 години и постари, од кои поголем дел живеат во земји со низок и среден приход.

Одделот за економски и социјални прашања на ОН (ДЕСА) го издаде изданието за 2023 година на својот двeгодишен водечки извештај кој има за цел да ја процени светската социјална ситуација преку идентификување на новите трендови од меѓународна загриженост и анализирање на односите меѓу значајните развојни прашања со меѓународни и национални димензии.

Светскиот социјален извештај за 2023 година се фокусира на стареењето на населението и на предизвиците и можностите што ги носи додека земјите се стремат да ја постигнат Агендата за одржлив развој до 2030 година.

Насловен „Не оставајќи никој зад себе во свет што старее“, извештајот потсетува дека при поставувањето на универзален план за акција за постигнување одржлив развој, Агендата 2030 има за цел да не остави никого зад себе, особено најранливите луѓе, вклучително и оние постарите возрасти.

Овој кус број ја подига свеста за новите предизвици и можности поврзани со стареењето и предлага првични препораки за нивно решавање при спроведувањето на Агендата за одржлив развој 2030 година.

Стареењето на населението како „дефинирачки глобален тренд на нашето време“ претставува значајна успешна приказна поттикната од здравствените подобрувања и намалувањето на плодноста.

Извештајот нагласува некои од позитивните ефекти од стареењето врз постигнувањето на ЦОР, вклучително и промените во побарувачката за еколошки ресурси, со позитивно влијание врз природниот капитал (цел 12.2 за ЦОР), намалување на глобалниот отпад од храна и загубите на храна долж синџирите на производство и снабдување (SDG цел 12.3); и подобрување на системите за превенција, намалување, рециклирање и повторна употреба за да се намали создавањето отпад (Цел 12.5 за ЦОР).

На глобално ниво, населението на возраст од 65 и повеќе години расте побрзо од сите други возрасни групи. Обединетите нации споменаа дека светската популација на постари луѓе се зголемува со најбрза стапка досега. Бројот на луѓе на возраст од 65 години и постари достигна околу 761 милион до 2021 година, што се очекува да се зголеми повеќе од двојно до 2050 година на 1,6 милијарди.

Големината на населението и старосната структура заеднички се определуваат со три демографски процеси: плодност, смртност и миграција.Според податоците од Проспектите на светското население: 2019 година, до 2050 година, 1 од 6 луѓе ќе биде над 65 години (16%), што е повеќе од 1 во 11 (9%) во 2019 година.

Обединетите нации велат дека структурата на населението во светот драматично се променила во последните децении. Помеѓу 1950 и 2010 година, просечниот животен век на човекот во светот се зголеми од 46 на 68 години. Во 2019 година, ширум светот имало 703 милиони луѓе на возраст од 65 години и повеќе. Најзначајниот број на постари луѓе (261 милион) има во регионот на Источна и Југоисточна Азија. Следат Европа и Северна Америка (над 200 милиони).

Во текот на следните три децении, бројот на постари луѓе ширум светот ќе надмине 1,5 милијарди до 2050 година. Светот ќе забележи огромен пораст на постарата популација помеѓу 2019 и 2050 година. Најзначајниот раст (312 милиони) е проектиран во Источна и Југоисточна Азија. зголемување од 261 милиони во 2019 година на 573 милиони во 2050 година.

Се очекува бројот на постари луѓе да расте најбрзо во Северна Африка и Западна Азија, од 29 милиони во 2019 година на 96 милиони во 2050 година (зголемување од 226 проценти). Вториот најбрз раст е проектиран за субсахарска Африка, каде населението на возраст од 65 години и повеќе се очекува да се зголеми од 32 милиони во 2019 година на 101 милион во 2050 година (218 проценти).

Најбрзиот раст на постарата популација се предвидува да има во најнеразвиените земји. Бројот на лица на возраст од 65 и повеќе години се очекува да се зголеми од 37 милиони во 2019 година на 120 милиони во 2050 година (225%).

Според Здружението на добротворни постари лица во Бангладеш, земјата има над 15 милиони постари граѓани, 9 отсто од населението. Во 2025 година ќе стане 20 милиони. Во 2050 година оваа бројка ќе изнесува 45 милиони. Тогаш бројот на стари лица ќе се зголеми повеќе од децата во земјава.

Сепак, публикацијата ДЕСА предупредува дека оваа демографска промена доаѓа со предизвици, дури и во земји со релативно младешко население. Додека земјите се во различни фази на стареење на населението, извештајот ја нагласува важноста да се осигура дека „продуктивниот капацитет на економијата може да ги поддржи потребите за потрошувачка на растечката постара популација“, вклучително и со планирање.

Извештајот тврди дека промовирањето еднакви можности од самото раѓање може да му помогне на секој човек „еднаква шанса да старее со добро здравје и економска сигурност“, повикувајќи на пристап до квалитетно образование, здравствена заштита и достојна работа во текот на целиот живот.

Во извештајот дополнително се нагласува дека постарите лица треба да можат да продолжат да работат онолку долго колку што сакаат и се во можност, но не треба да бидат принудени на тоа. Застапување за флексибилни политики за пензионирање со гарантирани универзални минимални бенефиции, елиминирање на бариерите за учество на постарите луѓе во работната сила и поддршка на учењето и развојот на вештините во текот на животот. Конечно, извештајот препорачува владите да ја балансираат потребата за фискална одржливост на јавните пензиски системи за да се обезбеди сигурност на приходот за сите постари лица.

Експертите велат дека нашите семејни врски од ден на ден се се послаби. Модерната генерација се оддалечува од родителите и другите членови на семејството. Ние би очекувале владите како оние во развиените земји да наложат различни капацитети за постарите луѓе, вклучувајќи банкарство, осигурување, јавен транспорт, болничко-медицински и услуги.