14.03.2023 Скопје
Албанската река Вјоса, која е предмет на повеќегодишна меѓународна кампања, официјално е прогласена за Национален парк откако одлуката беше официјализирана од Советот на министри и објавена од министерката за животна средина Мирела Кумбаро.
Последната слободнотечна река во Европа, која се протега од Грција, преку Албанија и до Јадранското Море, беше предмет на кампања да се прогласи за национален парк и да се понуди највисоко ниво на заштита од развојот и хидроцентралите.
Кампањата ги опфати EcoAlbania, River Watch, меѓународниот бренд Патагонија и Леонардо ди Каприо, а на неа беа забележани големи знаци на кои пишува „Национален парк Вјоса сега“ прикажани од главните знаменитости ширум светот во обид да се привлече вниманието на причината.
Кумбаро на прес-конференција истакна дека ја имаат одлуката да ја прогласат реката Вјоса за последна дива река во Европа за национален парк и „оваа заштитна облас ја проширивме на 12.727 ha, што е целата водена површина, бреговите на реката и површината на земјата.
Сливот на реката Вјоса е живеалиште за речиси 1.100 видови животни и растенија, вклучувајќи 13 животински и два растителни видови кои се загрозени на меѓународно ниво.
Во 2022 година, албанската влада конечно одлучи да соработува со меѓународните организации и вети дека ќе создаде Национален парк, со што ќе ја зачува реката. Во февруари, тие презедоа чекори да поднесат барање реката да се смета за биосферен резерват на УНЕСКО.
Патоказ и физибилити студија за паркот беа изнесени од тим од меѓународни и албански експерти во јануари.
Доставените документи го даваат техничкиот предлог за трајна заштита на реката според стандардите на ниво на II категорија на IUCN. Следува еден месец јавна консултација и во пролет 2023 година се очекува да биде прогласена фаза 1 од паркот.
Фаза I ќе го вклучи активниот канал на реката, плус некои земјишта и речна вегетација во рамките на активниот канал, или изложени на ризик од поплави или ерозија – преку 400 километри во вкупна должина. Втората фаза ќе додаде области кои се поплавуваат на секои 30 до 50 години и дел од приватно земјиште, по консултации со засегнатите страни, се наведува во соопштението за печатот.
Продолжува дека ќе се развие и управувачка структура за паркот која ќе послужи како модел за другите национални паркови во регионот и ќе создаде нов модел на заштита на реките на глобално ниво.
Сепак, постои загриженост дека плановите за нов аеродром во заштитениот предел Вјоса-Нарта би можеле да влијаат на реката и нејзиниот биодиверзитет.
Уште во 2021 година, Комисијата изрази сериозна загриженост за влијанието на стратешките инвестиции врз биолошката разновидност.
Во април 2021 година, Албанија го потпиша договорот за изградба на аеродромот Валона во рамките на заштитеното подрачје Вјоса-Нарта, во спротивност со националните закони и меѓународните конвенции за заштита на биолошката разновидност што Албанија ги има ратификувано. Оваа заштитена област е кандидат за мрежата на локациите Емералд, која обезбедува засолниште за повеќе од 62 видови птици наведени во Директивата на ЕУ за птици. Реката Вјоса, како една од последните диви реки во Европа, треба да добие соодветен статус на заштита.
Но, на темата за официјалното именување на Националниот парк Вјоса, адвокатот Доријан Матлија, кој работел на различни правни предизвици поврзани со хидроцентралите планирани за областа, ја прослави веста.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
