24.02.2023 Скопје
Истрагата на „Проект за засекогаш загадување“ покажа дека повеќе од 17.000 локации ширум Европа се контаминирани со „засекогаш хемикалиите“ PFAS. Тие, исто така, се акумулираат во нашите тела.
Проектот „Проект за засекогаш загадување“ откри повеќе од 17.000 локации во Европа кои се контаминирани со перфлуорирани алкилирани супстанции (PFAS). Повеќе од 2.000 од овие локации може да се сметаат за жаришта.
Познати како „засекогаш хемикалии“ би можеле да му наштетат на здравјето на луѓето.
Роланд Вебер, консултант за животна средина во Обединетите нации, ги опишува како „една од најзаканувачките хемикалии што некогаш биле измислени“.
Околу 4.500 супстанци произведени од човекот спаѓаат под ознаката PFAS, а остатоците од ова семејство хемикалии сега се наоѓаат низ целиот свет, во почвата, водата за пиење, храната, животните, па дури и во човечкото тело.
Околу 98% од Американците во САД имаат PFAS во крвта. Студиите од Индија, Индонезија и Филипините открија токсични материи во речиси сите тестирани примероци на мајчиното млеко. Секое дете во Германија има засекогаш хемикалии во себе, а во една петтина од тие случаи, концентрациите ги надминуваат критичните нивоа.
Дознавањето на застапеноста на хемикалиите во телото не е лесно бидејќи има многу малку специјалистички лаборатории во Германија кои можат да ги направат потребните тестови. Но, новинарот Тим Шауенберг успеа да лоцира еден, ИПАСУМ, во јужниот град Ерланген.
Шауенберг во специјалистичката лабораторија ИПАСУМ испратил примерок од крв, кој бил анализиран за PFOA и PFOS, најпознатите засекогаш хемикалии, кои можат да предизвикаат оштетување на црниот дроб и бубрезите, да ја намалат машката плодност и да влијаат на тежината на новородените бебиња, како и на ефикасноста на вакцините. Во високи концентрации, тие можат да доведат до рак. Новите студии, исто така, покажаа врска помеѓу хемикалиите и тешките случаи на Ковид-19.
Како што напиша Шаунберг, лаборатијата пронашла 4 нанограми PFOA и PFOS на литар крв. Тоа е околу еден илјадити дел од тежината на зрно песок и значи дека Шаунберг е далеку под критичните нивоа и во согласност со германскиот просек.
Томас Геен, професор на ИПАСУМ, кој ја спроведе анализата, му има кажано на Шаунберг дека овие концентрации не претставуваат никаков ризик според сегашните научни сознанија. Но, резултатите не го смириле Шаунберг бидејќи супстанциите се постојани и можат да се акумулираат во телото.
Геен истакна дека и тоа е всушност главниот проблем, што на крајот може да се акумулираат во доза, што може да претставува проблематична концентрација.
Хемикалиите на Форевер се толку стабилни што не се разградуваат во природата, а човечкото тело ги излачува многу бавно. Научниците бараат начини да ги разградат, но сите методи се уште се во почетна фаза.
Но, токму оваа стабилност го прави PFAS толку корисен. Отпорни на вода, маснотии и нечистотии, тие се распоредени во практично секоја индустрија и се наоѓаат во разновидна палета на производи, вклучувајќи вештачка кожа, фотографска хартија, пестициди, пена во противпожарни апарати, бои и авиони.
Луѓето внесуваат најмногу PFAS во нивната храна. Рибата, месото, млекото, јајцата и зеленчукот од контаминираните региони може да содржат особено високи стапки на овие хемикалии.
Повеќето постројки за третман на отпадни води не можат да ги филтрираат хемиските остатоци, кои потоа влегуваат во животната средина преку депониите, индустрискиот отпад и со перење облека на отворено. PFAS се пронајдени во оддалечените планини на Патагонија, снег на Антарктикот и планините Алтај во Централна и Источна Азија, како и во внатрешноста на поларните мечки, птиците и делфините.
Некои животни со високи концентрации на PFAS доживуваат промени во нивото на нивните хормони, како и во нивната функција на црниот дроб и тироидната жлезда. Има малку истражувања за нивното влијание врз екосистемите.
Во врска со тоа како да се заштитат луѓето од овие хемикалии, Шаунберг истакна дека колку и да се чувствува невозможно да се избегне нешто што се наоѓа во толку многу работи, сепак најпрво луѓето треба да се збогуваат со нелепливи тави и да размислат да купат филтер за вода за да се ослободат од сите PFAS во водата за пиење.
Готовата и замрзната храна треба да се избегнува што е можно повеќе поради пакувањето за еднократна употреба кое е натоварено со PFAS.
На глобално ниво, притисокот за откажување PFAS расте. По кампањата на Гринпис, производителите на надворешна облека Vaude, Paramo и Rotauf се обврзаа на детоксикација на нивната облека. Шведскиот гигант за мебел Икеа вели дека исто така ги забранил овие супстанции, додека земји како Германија, Данска, Норвешка и Шведска се залагаат за забрана на сите PFAS во цела ЕУ до 2030 година.
БЕЛГИЈА ИМА НАЈВИСОКО НИВО НА ХЕМИСКО ЗАГАДУВАЊЕ СО ПФАС ВО ЕВРОПА
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
