08.02.2023 Скопје
Нова студија открива дека до 15 милиони луѓе се соочуваат со ризик од катастрофални поплави од глацијални езера кои би можеле да ги скршат нивните природни брани во секој момент.
Студијата предводена од Универзитетот Њукасл е првиот глобален обид за мапирање на потенцијалните жаришта за вакви поплави.
Како што климата се затоплува, глечерите се повлекуваат, а водата се топи, формирајќи езера.
Влијанието на глобалното затоплување врз поплавите на глацијалните езера допрва треба да се дефинира, но тоа го зголеми и обемот и бројот на глацијални езера ширум светот.
Студијата објавена во списанието „Nature Communications“ ги проценува условите на езерата и бројот на луѓе кои живеат низводно од нив, кој исто така е значително зголемен.
Рејчел Кар, глациолог од Универзитетот во Њукасл и автор на трудот, истакна дека има голем број луѓе на глобално ниво изложени на влијанијата од овие поплави и тоа може да се случи во секој момент, „тоа е она што ги прави особено опасни, бидејќи е тешко да се предвиди точно кога ќе се случат“.
Авторите велат дека оние кои се соочуваат со најголема закана живеат во планинските земји во Азија и Јужна Америка.
Луѓето кои живеат во Индија, Пакистан, Перу и Кина претставуваат повеќе од половина од загрозените. Во Азија, околу еден милион луѓе живеат на само 10 километри од глечерното езеро.
Д-р Кар истакна дека важно е колку луѓето се блиски до тие езера и нивниот капацитет да одговорат на катастрофата. Исто така, додаде дека луѓето имаат направено многу инвентарни студии на езерата, но „нашата студија го преврте тоа“ и она што е низводно е важно исто толку, ако не и повеќе.
Според д-р Кар, тоа е важно прерамнување на начинот на кој „размислуваме за тоа“.
Езерата настанати со топење на глечерите имаат природни брани од лабави карпи и мраз кои можат ненадејно и непредвидливо да пропаднат.
Поплавите што следат доаѓаат густи и брзо, во многу случаи се доволно моќни да ја уништат виталната инфраструктура.
Неуспесите на браната се сложени, но често се активираат кога грутка карпа или мраз паѓа во езерото од околните планини. Тоа предизвикува бран да патува низ езерото како цунами, дестабилизирајќи ја браната додека стигнува до неа.
Други фактори вклучуваат постепено таложење на топена вода, зголемување на притисокот врз браната и топење на сите ледени јадра што ја држат заедно.
Наместо да се обидуваат да предвидат кои брани најверојатно ќе пропаднат, авторите на студијата погледнале кои езера ќе претставуваат најголема опасност доколку избувнат. Тие, исто така, ја нагласуваат важноста на системите за рано предупредување, како што се камерите со тајм-лапс.
Стефан Харисон, водечки експерт за влијанието на климатските промени врз глацијалните езера од Универзитетот во Ексетер, кој не бил вклучен во истражувањето, истакна дека тоа е важен труд. Воедно, додаде дека тоа „ти предупредува креаторите на политиката за веројатното влијание на идните климатски промени“.
Д-р Харисон додаде дека истражувањето е само прв чекор кон подобро разбирање на влијанието на климатските промени врз оние што се познати како поплави од избувнување на глацијални езера (GLOFs). Таа врска е сложена и е потешко да се докаже со она што научниците го сомневаат дека е долго време заостанување помеѓу причината и последицата.
Истражувањата покажуваат дека зголемувањето на поплавите кои започнаа на почетокот на 20 век и го достигнаа врвот во 1970-тите може да биде заостанат одговор на климатските промени во минатото.
Додека научниците очекуваат дека глацијалните поплави ќе се зголемат како резултат на климатските промени предизвикани од човекот, сè уште нема такво зголемување.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
