18.01.2023 Скопје
Според студијата објавена во ЈАМА, водечкиот фактор на ризик за Алцхајмерова болест се чини дека се променил во изминатата деценија. Неодамна во 2011 година, најистакнатиот, модифициран фактор на ризик за Алцхајмерова болест беше физичката неактивност, проследена со депресија и пушење. Сепак, според една неодамнешна анализа, физичката неактивност сега е на второ место по дебелината кога станува збор за факторите на ризик за развој на деменција на кои можеме да влијаеме.
Најчестиот фактор на ризик идентификуван во анализата е дебелината во средната возраст. Според авторите на студијата, дебелината е најистакнатиот фактор на ризик поврзан со Алцхајмеровата болест и сродните деменции.
За жал, денес Алцхајмеровата болест е најчеста форма на деменција и водечка причина за смрт во западните земји и САД. Сепак, и покрај многуте истражувања, сè уште не е целосно разбрано како започнува болеста и како да се спречи нејзиното напредување. Познато е дека развојот на Алцхајмеровата болест е значително под влијание на генетската компонента, но на виделина излегуваат и многу други фактори на животната средина кои можат да придонесат за болеста, вклучувајќи лоша исхрана, висок крвен притисок, депресија, пушење и, на пример, инфекции на непцата. Една студија објавена во 2019 година го откри најспецифичниот бактериски виновник за Алцхајмеровата болест досега. Микробиологот Јан Потемпа, од Универзитетот во Луисвил, го објави откривањето на патогенот Porphyromonas gingivalis, кој стои зад хроничниот периодонтитис, болест на непцата, во мозокот на починатите пациенти со Алцхајмерова болест.
Може да се влијае на модифицираните фактори на ризик за да се намали ризикот од развој на Алцхајмерова болест, но лошата вест е дека влијанието на овие фактори на ризик постојано се менува, од година во година, од нација до нација. Останува нејасно зошто е тоа така, но подобрувањата во методите на истражување и зголемената свест за Алцхајмеровата болест може да бидат причините. Во најновата анализа од САД, на пример, губењето на слухот беше додадено како модифициран фактор на ризик за Алцхајмерова болест, иако претходно не беше земено предвид во проценките. За разлика од стапките на дебелина за која се претпоставуваше дека носи многу здравствени компликации. Бројот на средовечни дебели луѓе во САД е повеќе од двојно зголемен од 2010 година, но преваленцата на физичката неактивност и пушењето, во меѓувреме, донекаде се намали во последниве години. Со оглед на овие клучни промени, истражувачите спроведоа ажурирана проценка на ризикот за Алцхајмеровата болест користејќи податоци од Истражувањето за следење на факторите на ризик од однесувањето во САД во 2018 година.
Помеѓу запишаните 378.615 луѓе, нешто повеќе од една третина од сите случаи на Алцхајмерова болест биле поврзани со еден од осумте фактори на ризик. Иако тие се субјективно пријавени, што значи дека не се совршени мерења, тие укажуваат на општ тренд. Дополнително, случаите на Алцхајмерова болест кои биле поврзани со барем еден од осумте фактори на ризик биле почести кај мажите отколку кај жените. Најчестиот фактор на ризик идентификуван во националната анализа беше дебелината во средната возраст, проследена со физичка неактивност и ниско образование. Дебелината, велат авторите на студијата, е значително повисока во споредба со другите фактори на ризик проценети во оваа студија и е најистакнатиот фактор на ризик поврзан со Алцхајмерова болест и сродните деменција речиси една деценија подоцна.
И една студија од 2020 година на Универзитетот во Шефилд откри врска помеѓу дебелината на средната возраст и почетокот на Алцхајмерова болест. Истражувачите откриле докази дека прекумерната тежина може да го направи нервното ткиво поранливо на оштетување на мозокот или губење на клетките. Овие промени се чини дека се случуваат и во делови од мозокот кои се тесно поврзани со сеќавањата. Иако асоцијацијата не значи причинска врска, истражувањата сугерираат дека одржувањето на здрава тежина може да ги намали шансите за развој на болеста, барем до одреден степен. Постојат неколку хипотези зошто е тоа така. Некои истражувачи се сомневаат дека дебелината може да влијае на циркулацијата на крвта во мозокот, предизвикувајќи намалено снабдување со кислород. Други истражувачи објаснуваат дека дебелината доведува до хронично воспаление во мозокот, кое може да ја деградира белата маса и да ги наруши невронските врски.
Во Кина и Европа, ниското образование и физичката неактивност се двата водечки фактори на ризик за Алцхајмерова болест. Сепак, дебелината значително се зголемува во Европа и научниците предупредуваат на стратегии кои треба да се преземат сега со цел да се намали ризикот од развој на многу болести, вклучително и Алцхајмеровата болест.
Според податоците од последното големо истражување за здравјето на граѓаните на Европската унија, Хрватска е најлошата земја кога станува збор за прекумерната тежина. Уделот на жените во Хрватска со прекумерен индекс на телесна маса е 58 отсто, а убедливи шампиони за прекумерна телесна маса се хрватските мажи.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
