17.01.2023 Скопје
Европската комисија подготвува „ремонт“ на својот пазар на електрична енергија како одговор на зголемените сметки за енергија, со цел да ги прошири придобивките од евтините обновливи извори на енергија на сите потрошувачи.
Европската унија треба да го реформира својот пазар на електрична енергија што е можно побрзо со цел да ги стабилизира цените за потрошувачите и да ги стимулира инвестициите во обновливите извори на енергија.
Шпанската министерка за еколошка транзиција Тереза Рибера напиша дека актуелната криза покажа колку сегашниот дизајн на пазарот на електрична енергија е ранлив на стресни ситуации, како и огромните последици за домашните потрошувачи и, несомнено, тоталниот ризик од уништување на побарувачката поради зголемувањето на енергетската сиромаштија.
За време на собранието на Меѓународната агенција за обновлива енергија, ИРЕНА, Рибера истакна „треба да дадеме одговор што дава причини да ја поддржиме оваа трансформација“ и за инвеститорите и за потрошувачите.
Европската комисија се очекува да го поднесе својот предлог за пазарна реформа во март, на која и претходи јавна консултација, која треба да се одржи во наредните денови.
Земјите на ЕУ, исто така, ја разгледуваат реформата и ќе започнат дискусии денес во енергетската работна група предводена од шведското претседателство на Советот на ЕУ.
Националните претставници се поканети да ги дадат своите ставови за прашања како како да се обезбеди ново, чисто производство на електрична енергија да се донесе на пазарот и како да се заштитат потрошувачите од прекумерната нестабилност на цените.
Минатата година, Агенцијата за соработка на регулаторите за енергетика (АЦЕР) заклучи дека големопродажниот пазар на електрична енергија во ЕУ работи според планираното, па дури и помогна да се ублажат зголемените цени на енергијата. Но, според Рибера, „многу е јасно“ дека дизајнот на пазарот на електрична енергија на ЕУ не е доказ за иднината.
Според сегашниот дизајн, најевтината електрична енергија се внесува најпрво во мрежата, а потоа следи „маргиналниот“ производствен капацитет, обично гасни електрани, што може да се активираат за кратко време за да се задоволи максималната побарувачка.
Овој маргинален систем на цени наиде на тешки критики од Франција и Шпанија, кои имаат мало производство на електрична енергија од гас и наместо тоа се потпираат на поевтино производство на енергија со ниска јаглеродна енергија што доаѓа од нуклеарни или обновливи извори.
Иако бараат значителни почетни инвестиции, обновливите извори „имаат практично нула варијабилни оперативни трошоци“, истакна Рибера.
Според Рибера, сегашниот систем на цени, врз основа на оперативните трошоци, не ги дава потребните стимулации за поттикнување на нови проекти за обновлива енергија, како и инвестиции во складирање и резервни технологии.
Полскиот потсекретар за климата Адам Гибурже-Четвертињски истакна дека ЕУ сега треба да работи како да обезбеди стимулации за зелени инвестиции и да ги задржи цените ниски за граѓаните. Воедно, додаде дека треба долгорочно да се размисли како може да се обезбедат соодветни стимулации за да се случат инвестициите што ни се потребни за намалување на емисиите во енергетскиот сектор, а во исто време, да се обезбеди ниска цена за општеството, за граѓаните, за „нашата економија да остане конкурентна на глобално ниво“.
Гибурже-Четвертињски објасни дека еден начин да се направи ова е да се користат долгорочни договори кои можат да ги стабилизираат цените, особено за големите индустриски потрошувачи кои бараат големи количини на енергија. Исто така, тврди дека договорите за купување електрична енергија и договорите за разлика, на пример, би помогнале да се обезбеди конкурентно снабдување со чиста електрична енергија и соодветен принос за инвеститорите.
Изгледа дека Мадрид се согласува. Во својот труд, Шпанија се залагаше за користење на договори за разлика за да се создаде стабилна цена за инвеститорите и потрошувачите, како и користење на долгорочни договори за складирање и одговор на побарувачката, за да се осигури дека тие се инвестираат и можат да ги балансираат обновливите извори на енергија во иднината.
Германскиот министер Роберт Хабек ја изрази својата поддршка за шпанскиот предлог, велејќи дека тоа е „многу интересен предлог“ и добра основа за дискусија.
Сепак, шпанскиот предлог беше критикуван од европската асоцијација за електроенергетска индустрија Eуроелектрик, која рече дека ризикува да ги исплаши инвеститорите.
Кристијан Руби, генерален секретар на Еуроелектрик, истакна дека конкретните мерки во шпанскиот предлог вклучуваат тешка централизација што би ги уништила пазарните инвестиции во обновливи извори на енергија, особено помалите проекти, и ќе ги осакати иновациите.
Шефот на ЕУ за клима, Франс Тимерманс, од своја страна, се чини дека застанува на страната на шпанскиот став. Тимерманс објасни дека ако обновливите извори на енергија стануваат поевтини, а фосилните горива останат многу скапи, тогаш потрошувачите на електрична енергија, во сегашната ситуација, би платиле многу за електрична енергија, доека електричната енергија е поевтина.
Европската комисија, исто така, сака да обезбеди придобивките од сегашниот дизајн на пазарот да не бидат поткопани од реформата.
Гибурже-Четвертињски изјави дека ЕУ треба да биде „внимателна“ и да се погрижи промените да не ги отстранат стимулациите за инвеститорите.
За разлика од итните мерки што беа избрзани во закон минатата година, реформата на пазарот на електрична енергија ќе биде побавен процес бидејќи ќе вклучува многу подолги размислувања и од земјите на ЕУ и од Европскиот парламент.
Франција, пак, притиска да оди што е можно побрзо. Според весникот Les Echos, францускиот министер за економија Бруно Ле Мер сака делови од реформата да бидат усвоени во следните шест месеци.
Рибера рече дека „не е сигурна дали ова е реално, но тоа би било фантастично“.
Паскал Канфин, француски пратеник во Европскиот парламент, смета дека таков брз пресврт ќе бара што е можно поскоро да се поднесе предлог и да се забрзаат преговорите меѓу Европската комисија, Европскиот парламент и земјите од ЕУ.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
