09.01.2023 Скопје
Додека експертите велат дека во глобализираниот свет е неизбежна уште една пандемија, податоците укажуваат на фактот дека зголемувањето на температурите може да го зголеми преносот на заразни болести.
Како што луѓето се шират низ светот, така се проширија и заразните болести. Колку повеќе стануваме цивилизирани и го зголемуваме контактот со различни популации на луѓе и животни, толку повеќе ќе се случуваат пандемии.
Зоонозата, преносот на заразна болест од животните на луѓето или обратно, доведе до пандемија на грип, ХИВ, Ковид и мајмунски сипаници, меѓу многу други, а според експертите, тоа ќе продолжи да се случува.
Лилјакот, „летечката лисица“ која јаде овошје и живее во делови од Африка, Азија и Океанија, е резервоар или засолниште на вирус кој лесно се шири и обилно убива. Според податоците на СЗО, Нипах има стапка на смртност помеѓу 40% и 70%.
Два фактори ги зголемуваат опасностите од Нипах. Како прво, свињите се особено ранливи на вирусот и полесно е заразата да се пренесе од свиња на човек. Второ, инкубира повеќе од еден месец без симптоми и во тој период може да стане заразна.
Епидемиите на Нипах досега беа незначителни, при што повеќето од нив се лоцирани во Азија. Сепак, научниците видоа некои алармни ѕвона.
Би-Би-Си јавува дека во Бангладеш имало 196 случаи на Нипах помеѓу 2001 и 2011 година, а од заразените, 150 лица починале.
Климатските промени и глобализацијата ги поттикнуваат тропските болести да патуваат во други делови на планетата и да се шират. Комарецот „aedes aegypti“ пренесува Денга.
Денгата предизвикува висока температура, силни болки во зглобовите, во некои земји ја нарекуваат денгата „коскена треска“, и, во најтешката форма, хеморагии кои можат да предизвикаат смрт.
СЗО признава дека Денгата ја зголемила својата инциденца во последно време. Според нивните податоци, пред 1970 година само девет земји претрпеле епидемии на Денга, а сега има повеќе од 100 каде болеста е ендемична. Дури и многу далеку од тропските клими, како што е случајот во Европа.
Во извештајот на СЗО се вели: „Европа во моментов се соочува со можност за појава на Денга. Во 2010 година, за прв пат беше пријавено локално пренесување на болеста во Франција и Хрватска, а увезени случаи беа откриени во три други европски земји“.
„Во 2012 година, епидемија на Денга во архипелагот Мадеира, Португалија, предизвика повеќе од 2.000 случаи, а увезени случаи беа откриени во 10 други европски земји, покрај континентална Португалија“, се додава во извештајот.
Вирусот Зика првпат е откриен кај макаките, поточно во Уганда. Се инокулира од комарец и предизвикува благи симптоми како треска, можеби осип на кожата, болки во мускулите. Инфицираното лице може да биде дури и асимптоматско.
Сепак, Зика е многу опасен за трудниците. Може да предизвика малформации, особено микроцефалија. Обично е придружена со оштетување на мозокот и постои голема веројатност за смрт кај новороденчето.
СЗО на својата веб-страница објави дека првата голема епидемија на Зика се има случено на островот Јап во Микронезија во 2007 година. Во 2013 година имаше уште една голема епидемија во Полинезија, а во 2015 година избувна во Бразил.
Сега има случаи низ целиот свет. Шпанија, Франција, Германија или Обединетото Кралство открија инфекции со Зика во последниве години.
Некои експерти ја припишуваат големата епидемија на Зика во Бразил на уништувањето на шумите на Амазон и на распаѓањето на големите човечки групи во претходно дивите области, што ја олеснува зоонозата.
Таканаречениот вирус на Западен Нил слета во Њујорк во 1999 година и предизвика избувнување што се прошири низ САД. Природните домаќини за овој вирус се птиците и комарците. Уште еден случај на зооноза.
Докажано е дека преку 300 различни видови птици се заразени со вирусот Западен Нил. Од врапчиња или страчки до гулаби или сипки. Кога комарец ќе ја касне оваа птица, а потоа и човек, се јавува инфекција.
Според СЗО, еден од 150 случаи на нилска треска станува сериозен и може да убие ранливи пациенти. Тоа се случи во два града на југот на Шпанија, каде што се појави епидемија во 2020 година со 176 заразени лица и седум жртви.
Многу од болестите опишани погоре се шират затоа што температурите растат во многу делови на земјината топка, водоносните слоеви се сушат и видовите, главно комарците, ги напаѓаат областите што порано не ги посетувале.
Заразениот крлеж може да ја пренесе Лајмската болест, која доколку не се лекува може да се прошири на виталните органи. Глобалното затоплување и урбанизацијата во несоодветните природни области доведоа до проширен опсег на крлежи, зголемувајќи го ризикот од Лајмска болест.
Лајмската болест обично предизвикува главоболка, треска, болки во зглобовите. Но, ако не се лекува, може да доведе до парализа на лицето, палпитации, невролошки нарушувања. Многу често се заразуваат луѓето кои одат во области како што се природните паркови, бидејќи секоја година пријавуваат стотици случаи.
Конечно имаме една од најстрашните болести: ебола. Според СЗО, стапкаta на смртност може да надмине 50% на повторлива основа. Поради карактеристиките на еболата, се шири само кога има симптоми, а епидемиите се контролирани и речиси не ја напуштиле Африка. Но, во свет кој е толку глобализиран, еболата патувала во различни делови на земјината топка, како што се Обединетото Кралство, Шпанија, Италија или САД. Само еден пациент починал во САД. Медицината на развиените земји прави огромна разлика во однос на смртноста.
Научниците предупредуваат за опасноста од зоонози и нови болести. Пазари со живи животни, уништување на шумите, ирупција на човечки суштества во диви територии, тоа се сите фактори на ризик. Враќањето на рамнотежата меѓу човештвото и природата е неопходно за да се избегнат нови глобални здравствени закани.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
