04.01.2023 Скопје
Не се очекува европските компании во 2023 година да ја заборават Југоисточна Азија и да ги вратат своите инвестиции во Кина, и покрај тоа што Пекинг ги отфрли своите драконски ограничувања „нулта-Ковид“.
По уличните протести кон крајот на ноември, кинеските власти ги укинаа повеќето ограничувања за заклучување и тестирање, а од овој месец посетителите во Кина повеќе нема да треба да трпат тешки карантини.
Според Крис Хемфри, извршен директор на Деловниот совет ЕУ-АСЕАН, можеби е добра вест што Пекинг се оддалечува од своите политики за нулта Ковид, но „умрелот веќе е фрлен“ на одвојувањето од Кина и диверзификацијата на синџирите на снабдување. Воедно, Хемфри смета дека Југоисточна Азија ја гледа користа од ова со зголемен прилив на странски директни инвестиции и не гледа дека неодамнешните потези на Кина го менуваат тој тренд, додавајќи дека за многу бизниси, Кина сега се води како дискретен пазар, додека Југоисточна Азија се гледа како дел од поголема глобална или азиска операција.
Според Податоци на АСЕАН, тоа се споредува со 18,5 милијарди долари во 2020 година и 6,1 милијарди долари во 2019 година.
На првиот целосен самит меѓу лидерите на ЕУ и АСЕАН минатиот месец во Брисел, претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен вети дека ќе инвестира 10 милијарди евра во регионот од стратегијата на ЕУ Глобална порта, противтежа на кинескиот проект „Појас и пат“.
Иако европските инвестиции во Кина не пресушија во последниве години, аналитичарите велат дека политичката динамика фундаментално се променила.
Тензиите меѓу ЕУ и Пекинг значително се влошија во 2021 година поради мноштво прашања, не само откако ЕУ санкционираше неколку кинески претставници поради наводни прекршувања на човековите права врз малцинството Ујгур во северозападниот регион Ксинџијанг, на што Пекинг одговори со санкционирање на неколку европски политичари.
Тоа ефикасно го уништи Сеопфатниот договор за инвестиции меѓу ЕУ и Кина, кој беше потпишан кон крајот на 2020 година. Се чини дека нема да се одмрзне наскоро, велат аналитичарите.
Кина стана „помалку предвидлива, помалку доверлива и помалку ефикасна“, се вели во извештајот објавен во септември од страна на Стопанската комора на Европската унија во Кина.
И раздвојувањето не е само еднонасочна улица. Ксу Ченгвеи од технолошкиот универзитет Нанјанг истакнува дека и Кина се одвојува од Западот.
Строгите ограничувања на Пекинг за коронавирус беа главна причина за колебливоста на инвеститорите околу кинеските пазари. И покрај тоа што Кина брзо ги олабавува своите правила, постојат стравувања дека властите би можеле или да се свртат или да се зголемат смртните случаи од коронавирус. Неодамнешното моделирање на податоци од „Економист“ прогнозираше дури 1,5 милиони смртни случаи од Ковид до март.
Друга загриженост е американско-кинеското ривалство. САД би можеле да воведат дополнителни санкции кон Кина, потенцијално широки, со кои Европејците можеби ќе треба да се придржуваат, рече Фредерик Клием, научен соработник и предавач на Школата за меѓународни студии во Сингапур.
Студијата објавена од Rhodium Group во септември покажа дека европските инвестиции во Кина се повеќе се концентрирани околу неколку големи, главно германски фирми.
Трите големи германски производители на автомобили – Фолксваген, БМВ и Дајмлер – и нејзината група за хемикалии БАСФ сочинуваа една третина од сите европски инвестиции во Кина меѓу 2018 и 2021 година, се вели во извештајот.
Најдобрите десет европски инвеститори учествуваа со 71% од сите инвестиции во Кина во 2021 година и огромни 88% во 2019 година. И вредноста на европските аквизиции во Кина достигна најниско ниво во последните четири години во 2021 година.
„Од избувнувањето на пандемијата во почетокот на 2020 година, заинтересираните страни на терен велат дека практично ниту еден европски инвеститор што веќе не бил присутен во земјата не направил директни инвестиции“, се вели во извештајот.
Дури и кога се укинуваат ограничувањата за коронавирусот, можно е, „можеби дури и веројатно, концентрацијата на европските инвестиции во Кина околу мал број добро етаблирани европски фирми чие присуство е добредојдено од кинеските власти да стане позацврстена“, се додава.
Истовремено, земјите од Југоисточна Азија привлекуваат голем број европски инвеститори. Данскиот гигант за играчки LEGO Group се проби во ноември во својата фабрика вредна 1 милијарда евра во Виетнам, првата фабрика на компанијата без јаглерод. Холандската фирма Harvest Waste планира да ја изгради најнапредната азиска фабрика за отпад до енергија во Себу на Филипините.
Виетнам беше главниот добротвор на глобалното одвојување од Кина. Американската компанија Apple, која порано се потпираше на Кина за да ги произведува сите свои производи, сугерираше дека нивните MacBook ќе се произведуваат во Виетнам.
Благодарение на јужнокорејските инвестиции, главно од електронскиот гигант Samsung, Виетнам сега е најголемиот светски производител на паметни телефони по Кина.
„За да остане како конкурентна алтернатива на Кина, Виетнам мора да обезбеди сигурност во политиката, да одржува стабилни реални плати и да промовира слободна трговија и инвестициско опкружување“, рече Сунхјунг Ли, доцент по економија на Државниот универзитет Монтклер.
Навистина, коментаторите велат дека иако европските инвеститори се повеќе гледаат во Југоисточна Азија за можности, треба да се работи повеќе на регулативите и деловните партнерства, ако регионот некогаш навистина ѝ се спротивстави на Кина.
Како и трговскиот пакт, ЕУ и Сингапур потпишаа договор за заштита на инвестициите кој стапи во сила во 2019 година. Сепак, трговските и инвестициските пактови со другите земји од Југоисточна Азија тешко се финализираат.
Разговорите напредуваат со Индонезија, најголемата економија во регионот, и можно е разговорите со Тајланд, Малезија и Филипините да бидат завршени во рок од неколку години.
ЕУ и Виетнам, исто така, се согласија за последователен договор за заштита на инвестициите (ЕВИПА) во јуни 2019 година.
Виетнамскиот премиер Фам Мин Чин помина голем дел од својата европска турнеја минатиот месец лобирајќи кај европските министри да се потпрат на националните парламенти за да го донесат инвестицискиот кодекс.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
