02.01.2023 Скопје
Потрагата по солидарна политика за азил продолжува и во новата година. Во ЕУ непомирливо се спротивставуваат два табора. Дали ќе примат повеќе луѓе или ќе подигнат бариери за влез?
Војната на Русија против Украина предизвика големо движење на бегалци кон Запад.
Околу 4,8 милиони луѓе беа регистрирани како баратели на привремена заштита од страна на Агенцијата за бегалци на ОН до почетокот на декември, главно во источниот дел на Европската унија: Полска, Германија, Балтикот, Романија и Словачка. Во зависност од текот на војната, следната година би можеле да се забележат уште поголеми бројки.
Еврокомесарката за внатрешни работи Илва Јохансон истакна дека блокот се соочува со најголемата бегалска криза од Втората светска војна, додавајќи дека Европа ќе продолжи да ги поддржива луѓето.
Сепак, некои земји од ЕУ веќе се жалат дека се преоптоварени. И во Германија, федералните и локалните власти наведоа тешкотии со сместувањето. Јохансон се соочува со предизвикот да го одржи чувството на единство меѓу земјите-членки во 2023 година. Тоа е затоа што досега, воените бегалци не беа распределени според ниту една формула, туку слободно се движат во рамките на ЕУ под посебен статус на заштита без процедури за азил.
Загриженоста за украинските бегалци, исто така, ги замати растечките миграциски движења на југоисток. Во изминатата година, бројот на баратели на азил од Сирија, Авганистан, Пакистан или Египет, заедно со нередовните гранични премини, нагло се зголеми. Агенцијата за гранично управување Фронтекс регистрирала околу 280.000 нерегуларни влезови до октомври – 77% повеќе отколку во 2021 година и најголем број од врвот на таканаречената бегалска криза во 2015 и 2016 година, за кои има само проценки.
Во својата „анализа на ризик“ за следните години до 2032 година, Фронтекс рече дека очекува миграцискиот притисок да продолжи да се зголемува. Во извештајот се наведува дека во следната деценија, управувањето со границите на ЕУ ќе доживее поголема појава на миграциски/бегалски кризи кои ќе ја тестираат ефективноста на граничните контроли, вклучувајќи ги и земјите во непосредна близина на Европа.
Бидејќи миграциските движења би претставувале огромна закана за безбедноста на надворешните граници на Европа, организацијата со седиште во Варшава, позната и како Агенцијата за европска гранична и крајбрежна стража, препорача сеопфатни мерки на претпазливост за зајакнување на заштитата на границите.
Во првата половина од годината се очекува шведското претседателство со ЕУ да изврши притисок за реформите за азил и управувањето со границите, теми за кои министрите со години не можат да се договорат. Но, фундаменталниот конфликт меѓу државите кои сакаат дополнително да го ограничат пристапот за мигрантите и оние кои сè уште се подготвени да ги прифатат веројатно нема да се реши во 2023 година.
Додека државите кои се попријателски настроени кон мигрантите бараат солидарност и олеснување од поборниците за „Тврдина Европа“, тоа речиси и не се случи. Како резултат на тоа, земјите на првиот влез како Грција, Италија, Шпанија, Унгарија или Хрватска им дозволуваат на мигрантите и можните баратели на азил да го продолжат своето патување кон север. Австрија и Германија потоа се жалат дека десетици илјади луѓе поднесуваат барања за азил кај нив, кога всушност треба да поднесат во земјата каде што влегле во ЕУ.
Таканаречените Даблински правила, кои назначуваат одговорност за барателите на азил во државата на прв влез, не функционираат. Европската комисија има презентирано различни предлози за реформи, но од десетте предлог закони само три се на сериозна расправа. Според еврокомесарката за внатрешни работи Јохансон, во наредната година ќе бидат донесени дополнителни закони за конечно да се воспостави систем на одговорност и солидарност во политиката на ЕУ за миграција и азил.
Доброволниот систем за распределба на барателите на азил од земјите на првиот влез во остатокот од ЕУ неодамна повторно пропадна затоа што Франција не може да постигне договор со новата радикална десничарска влада во Италија. Рим има за цел да престане да ги пушта сите мигранти на брегот со еден вид поморска блокада против Либија и Тунис во јужниот дел на Медитеранот, потег што другите земји на ЕУ го сметаат за правно сомнителен и непрактичен.
Друга правно сомнителна практика се појави на таканаречената балканска рута. На надворешните граници на ЕУ во Унгарија, Хрватска, Грција и Бугарија, се вели дека редовно се случуваат „потиснати“ мигранти, односно насилно одбивање на луѓе кои веќе стигнале на територијата на ЕУ.
Медиумите и застапниците на бегалците го обвинија Фронтекс дека гледа на другата страна, а шефот на организацијата потоа поднесе оставка пролетта.
На балканската рута преку Грција, Република Северна Македонија, Србија, Босна, Хрватска и Унгарија во моментов има најголем број мигранти и баратели на азил. Затоа ЕУ им понуди на државите од Западен Балкан поголема помош во заштитата на нивните граници. Дополнително, државите како Србија треба да ги променат своите визни политики бидејќи луѓето од Пакистан можат да влезат во Србија без визи и од таму да се обидат да влезат во ЕУ.
Прашањата за миграцијата се соочуваат со поостри критики во Австрија, која и покрај тоа што е опкружена со земји од ЕУ, забележа речиси 100.000 барања за азил во 2022 година. Унгарија, која има надворешна граница на ЕУ, имаше само 50. Разликата го натера австрискиот министер за внатрешни работи Герхард Карнер да се посомнева дека нешто може да биди погрешен. Барателите на азил од југот на ЕУ не може едноставно да одат на север за да поднесат барања за азил каде и да им одговара, рече Карнер.
Во тој случај, Австрија, Германија и другите би морале да вршат постојани гранични контроли, кои повеќе не би требало да постојат во рамките на Шенген зоната. „Во моментов имаме внатрешни гранични контроли на многу места во Европа. Австрија кон Унгарија. Германија кон Австрија. Чешка кон Словачка“, рече тој. „Ова е уште еден доказ дека системот во моментов не работи на многу страни. Затоа Австрија го блокира вклучувањето на Романија и Бугарија во Шенген системот“.
Карнер смета дека не е во ред систем кој не работи на многу места да се прошири. Но, бидејќи Австрија е сама на оваа позиција во ЕУ, ќе се направи уште еден обид во 2023 година да се модернизираат правилата на Шенген зоната без систематски гранични контроли. Целта е да се укинат привремените гранични контроли поради миграциските движења и да се интегрираат Бугарија и Романија. Хрватска веќе на први јануари ќе го направи овој чекор.
Повратните удари не се случуваат само на балканската рута, туку и во Полска и Литванија. Таму, властите тврдат дека Белорусија намерно носи луѓе на границата за да се создаде политички притисок. Обидите на Полска и другите држави да ја искористат оваа „инструментализација“ на мигрантите како можност привремено да го суспендираат правото на азил во ЕУ не беа успешни – барем не сè уште.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
