02.01.2023 Скопје
Ако 2022 година беше тешка година за глобалната економија, тогаш 2023 година ветува дека ќе биде полоша со претстојната рецесија. Но, сето тоа нема да биде мрак и пропаст. За почеток, таа дупка во вашиот џеб може да стане многу помала.
2022 година беше година кога се очекуваше глобалната економија да закрепне од хаосот предизвикан од пандемијата Ковид-19. Но, тогаш, Русија ја нападна Украина на 24 февруари и економијата беше турната во ритамот на неизвесноста.
Војната во Украина и последователните санкции на Западот против Русија ги поттикнаа геополитичките тензии, ги зголемија цените на енергијата и храната на рекордно ниво и ги нарушија синџирите на снабдување, фрлајќи клуч во глобалното закрепнување.
Како што инфлацијата се искачи на повеќегодишни највисоки нивоа, централните банки беа принудени да ги заострат славините за пари со френетично темпо со зголемување на каматните стапки во услови на веќе забавена економија, дополнително зголемувајќи ги изгледите за рецесија во 2023 година.
Сепак, рецесијата е само една од економските тешкотии што не очекуваат оваа година.
Се очекува 2023 година да биде трета најлоша година за глобалниот економски раст овој век зад 2009 година кога глобалната финансиска криза предизвика голема рецесија и 2020 година кога заклучувањето на Ковид-19 ја доведе глобалната економија во виртуелен застој.
Аналитичарите очекуваат големите светски економии, вклучувајќи ги САД и Обединетото Кралство, како и еврозоната, да западнат во рецесија оваа година бидејќи централните банки продолжуваат да ги зголемуваат каматните стапки за да ја намалат побарувачката за стоки и услуги за широка потрошувачка во обид да ја зауздаат беснее инфлација.
Еврозоната, која е во средина на тешка енергетска криза, бидејќи се чини дека ќе ја отфрли зависноста од руските фосилни горива, и Велика Британија веројатно ќе бидат сведоци на подлабока рецесија од нивните врсници.
Аналитичарите од Институтот за меѓународни финансии во истражувачката белешка пишуваат дека сериозноста на престојниот удар на глобалниот БДП зависи главно од траекторијата на војната во Украина, додавајќи дека конфликтот ризикува да стане „вечна војна“.
Намалувањето на напредните економии и посилниот американски долар ќе му наштетат на извозот, правописни проблеми за извозно ориентираните азиски економии.
Утеха е што секоја рецесија треба да биде краткотрајна и нема да биде толку тешка како што се стравуваше првично, предизвикувајќи само умерен пораст на невработеноста.
Економистите од Capital Economics истакнаа дека инфлацијата се повлекува низ целиот свет, но централните банки треба да бидат способни да ги тргнат нозете од сопирачките пред долго време, што ќе овозможи закрепнувањето да започне кон крајот на 2023 година.
Зголемувањето на цените најверојатно ќе биде умерено во 2023 година, потпомогнато од слабеењето на побарувачката, падот на цените на енергијата, олеснувањето на гужвата на понудата и падот на трошоците за испорака. Сепак, инфлацијата ќе остане над целните нивоа на централната банка, што ќе поттикне дополнително зголемување на каматните стапки. Тоа значи поголема болка за економијата и ризик од влошување на глобалната должничка криза.
Инфлацијата во еврозоната се очекува да се намалува побавно отколку во САД. Во Германија, економскиот мотор на еврозоната, инфлацијата се очекува да падне благодарение на мерките како ограничување на цените на гасот и електричната енергија. Но, основната инфлација, која ги отстранува нестабилните цени на храната и енергијата, може да остане тврдоглаво висока како резултат на владините парични трансфери за да им помогнат на домаќинствата да се справат со повисоките животни трошоци.
Ендрју Кенингам, главен економист за Европа во Capital Economics, истакна дека отпорноста на економијата на еврозоната, а особено на пазарот на труд, сугерира дека ифлацијата може да биде повисока подолго отколку што очекуваме, додавајќи дека базичната инфлација ќе паѓа побавно колку што е силна, растот на платите ја одржува високата инфлација во услужниот сектор.
Кенингам додаде дека „познатите непознати“ вклучуваат што се случува со енергетските пазари, што пак зависи од текот на војната во Украина и временските услови и како германските производители се справуваат со високите цени на енергијата.
Само неколку недели пред почетокот на 2023 година, Кина најави излегување од својата контроверзна политика за нулта Ковид. Брзиот пресврт го остави здравствениот систем на земјата преоптоварен поради алармантен пораст на случаите на Ковид.
Според искуството на другите земји, потопот од инфекции се очекува да предизвика краткорочно нарушување на втората по големина економија во светот. Ова може да му нанесе удар на кревкото закрепнување во глобалните синџири на снабдување. Исто така, постои ризик од појава на нова варијанта на коронавирус и ширење во други делови на светот.
Иако краткорочните изгледи изгледаат мрачни, аналитичарите очекуваат кинеската економија да ја заврши 2023 година со посветла нота со голем поттик што ќе резултира од отфрлањето на Пекинг од нула-Ковид и неговата поддршка за болниот имотен сектор во земјата, кој сочинува речиси една четвртина од Економскиот аутпут на Кина.
Кристијан Нолтинг, главен инвестициски директор на Дојче банк, објасни дека кинеското закрепнување, во комбинација со регионалното повторно отворање, значи дека Азија би можела да има добра 2023 година. Закрепнувањето би можело да ги „стабилизира економиите на соседните и многу земји извознички на стоки, како оние во Латинска Америка, со оглед на тоа што Кина е доминантен потрошувач на стоки.
Несигурната енергетска ситуација, особено во Европа, ќе продолжи да им задава главоболки на владите во 2023 година. Европа можеби ќе успее да избега од целосна енергетска криза оваа зима благодарение на поблагите временски услови и потрошувачите кои ја намалуваат потрошувачката на енергија.
Помалата побарувачка за греење значи дека складиштата во регионот, кои беа исполнети до гребенот минатата година, може да останат добро снабдени на крајот на оваа зима. Тоа веројатно ќе ги контролира цените на бензинот следната пролет, помагајќи да се намали инфлацијата.
Ситуацијата сепак може да стане предизвикувачка пред следната зима. Откако минатата година потроши стотици милијарди евра во потрага по алтернативи за руската енергија и заштита на потрошувачите, Европа може да се бори повторно да ги наполни своите складишта. Конкуренцијата за течен природен гас ќе биде особено тешка бидејќи Кина повторно ќе се отвори и традиционалните азиски купувачи како Јапонија и Кореја ќе почнат да бараат повеќе извори на енергија.
Нолтинг вели дека енергијата останува главниот фактор на ризик за регионот, „заедно со можниот недостиг на гас во зима 2023/2024 година“.
Воените и политичките тензии ќе продолжат да бидат меѓу најголемите ризици за економијата, слично како и во годината што изминува. Иако на руската војна во Украина не и се гледа крај, американско-кинеските несогласувања околу Тајван, најголемиот светски производител на полупроводници, и зголемените тензии на Корејскиот полуостров поради ракетното тестирање на Северна Кореја, веројатно ќе ги задржат инвеститорите на нивните прсти оваа година.
Битката за технолошка превласт меѓу САД и Кина може да стане поинтензивна во 2023 година. Минатата година, Вашингтон го забрани трансферот на напредна американска технологија за полупроводници во Кина.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
