30.12.2022 Скопје
Направен исклучиво со обновлива енергија, зелениот водород се појавува како ветувачка алтернатива на загадувачките фосилни горива. Но, ова многу рекламирано гориво за иднината може да има замка.
Некои научници велат дека недостатокот на податоци за протекување и потенцијалната штета што тие би можеле да ја предизвикаат е слепа точка за индустријата.
Најмалку четири студии објавени оваа година велат дека водородот ја губи својата еколошка предност кога навлегува во атмосферата. Тоа е затоа што ја намалува концентрацијата на молекули кои ги уништуваат стакленички гасови, потенцијално придонесувајќи за глобалното затоплување.
Ако дури и 10 проценти протекуваат за време на неговото производство, транспорт, складирање или употреба, придобивките од користењето зелен водород над фосилните горива ќе бидат целосно избришани.
Двајца научници за Ројтерс истакнаа дека недостатокот на технологија за следење на истекувањето на водород значи дека постои јаз во податоците и потребни се повеќе истражувања за да се пресмета неговото нето влијание врз глобалното затоплување пред да се донесат конечните инвестициски одлуки.
Сепак, владите и енергетските компании прават големи облози за зелен водород.
Во Европа, енергетскиот притисок предизвикан од руската инвазија на Украина ги принудува владите да бараат алтернативни извори на енергија, а скокот на цените на гасот направи зелениот водород да изгледа многу попристапен.
Европската унија одобри 5,2 милијарди евра субвенции за проекти за зелен водород во септември. Во меѓувреме, Соединетите Држави вклучија милијарди долари зелени даночни кредити за водород во својот Закон за намалување на инфлацијата.
Студиите за ризикот од истекување кои ги поткопуваат климатските придобивки на зелениот водород беа објавени од Универзитетот Колумбија, Фондот за заштита на животната средина, Универзитетите во Кембриџ и Ридинг и консултантската куќа Фрејзер-Неш.
„Потребни ни се многу подобри податоци. Потребни ни се многу подобри уреди за мерење на истекувањето и потребна ни е регулатива која всушност го спроведува мерењето на истекувањето“, вели Ана-Софи Корбо, истражувач во Центарот за глобална енергетска политика на Универзитетот Колумбија.
Се проценува дека стапките на истекување би можеле да достигнат до 5,6 отсто до 2050 година кога водородот ќе се користи пошироко.
Норвешкиот институт за истражување на климата ЦИЦЕРО, исто така, работи на три и пол годишна студија, која треба да заврши во јуни 2024 година, за влијанието на емисиите на водород. Марија Санд, која го води истражувањето, вели дека постои голема празнина во науката.
Водородот не беше следен за истекување во минатото, а поголемиот дел од гасот без мирис што се користи сега се произведува таму каде што се троши, но има планови за цевки и испорака на огромни растојанија.
Индустријата за фосилни горива се надева дека водородот на крајот би можел да се движи низ постојната инфраструктура, како што се гасоводи и терминали за увоз и извоз на течен природен гас.
Околу 1 процент од природниот гас, кој претежно е метан, се движи низ протекувањето на европската инфраструктура. Сепак, стапките се повисоки во некои земји, вклучително и Русија, според аналитичарите и сателитски снимки на протекување.
„Има многу што не знаеме за водородот“, вели Сенд. „Сè уште не знаеме дали можеме да претпоставиме дека ќе се однесува на ист начин како и метанот“.
Првичните резултати од тестовите на цевководи на истражувачката локација на DNV Spadeadam во северна Англија покажаа дека водородот истекува на истите места и брзината како и природниот гас. Компаниите кои работат на проекти за зелен водород велат, сепак, дека ќе биде потребно внимателно следење.
Научниците и аналитичарите велат дека со оглед на тоа што молекулите на водородот се многу помали и полесни од оние во метанот, тие се потешко да се содржат.
Штом водородот ќе влезе во цевководите, може да ги ослаби металните цевки што може да доведе до пукање. Водородот е исто така многу поексплозивен од природниот гас што може да создаде безбедносни проблеми.
Научниците истакнуваат дека иако потенцијалните истекувања на водород не се очекуваат да бидат на размери што би можеле да ги попречат сите планови за зелен водород, секое истекување би ги намалило неговите климатски придобивки.
Водородот, високо запалив гас кој може да складира и испорачува енергија, е наједноставниот и најзастапениот елемент на Земјата, но тој обично не постои во неговата слободна форма и мора да се екстрахира од соединенијата што го содржат, како што се вода, јаглен, природен гас или биомаса.
Производството на водород што долго време се користи во рафинериите за нафта, фабриките за хемикалии и индустријата за вештачко ѓубриво се потпира на природен гас или јаглен, во процеси кои испуштаат големи количини на јаглерод диоксид. Овој тип на водород базиран на фосили често се нарекува „сив“ водород.
Експертите од индустријата проценуваат дека близу 95 отсто од производството на водород моментално користи фосилни горива и генерира исто толку CO2 колку што емисиите на Обединетото Кралство и Индонезија заедно.
Спротивно на тоа, „зелениот“ водород се создава со користење на обновлива енергија за да се подели водата на нејзините две компоненти – вода и кислород – преку електролиза, без да се произведуваат стакленички гасови.
Овој тип на „чист“ водород би можел да го замени фосилното гориво во сектори кои не можат лесно да се префрлат на електрична енергија, како што се производството на челик или тешкиот транспорт.
Главната привлечност на користењето на водородот како гориво е тоа што главниот нуспроизвод е водена пареа, заедно со мали количини на азотни оксиди, што го прави многу помалку загадувачки од фосилните горива, под претпоставка дека не истекува.
Протекувањето е едно од многуте прашања што го мачат усвојувањето на зелениот водород, покрај високите трошоци, загриженоста за безбедноста и потребата да се инвестира во доволно обновлива енергија за да се направи, како и во инфраструктурата за складирање и транспорт на безбоен гас.
Во декември 2022 година, Брисел повика на апликации за финансирање за повеќе истражувања за ризиците поврзани со широко распоредување на водород. Тој побара од истражувањето да покаже како водородот може да го намали глобалното затоплување со замена на фосилните горива, но и како може да придонесе за глобалното затоплување во случај на истекување.
Во меѓувреме, студијата на Фондот за заштита на животната средина ги повика владите и бизнисите прво да соберат податоци за стапките на истекување на водород, а потоа да идентификуваат каде се најголеми ризиците и како да се ублажат пред да се изгради потребната инфраструктура.
Податоците на Меѓународната агенција за енергетика покажуваат дека речиси 300 проекти за зелен водород се во изградба или започнати низ целиот свет, но огромното мнозинство се мали демонстративни постројки.
Најголемата е во Кина каде Ningxia Baofeng Energy Group користи зелен водород произведен од сончева енергија за производство на петрохемикалии како полиетилен и полипропилен.
Консултантската компанија DNV прогнозира дека зелениот водород ќе треба да задоволи околу 12 отсто од светската побарувачка за енергија до 2050 година за да ги погоди париските климатски цели. Врз основа на сегашното темпо на развој и моделирањето на DNV за идно прифаќање, светот е само на пат да достигне околу 4 отсто.
Сепак, ЕУ ги разгледува мандатите за употреба на зелен водород во транспортот, додека земји како Јужна Кореја, Јапонија и Кина имаат цели за возила со водородни горивни ќелии.
Енергетскиот гигант БП, кој планира да изгради повеќе проекти за зелен водород, вклучително и објект во Британија што треба да започне во 2025 година, познат како HyGreen Teesside, вели дека развива системи за следење на истекување.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
