24.11.2022 Скопје
Усвојувањето на критериумите за сертификати за отстранување на јаглеродот, што земјите можат да ги купат на меѓународните пазари за јаглерод, е одложено за една година откако националните делегации на COP27 го искритикуваа предложениот текст и се согласија дека треба да се направи многу повеќе.
Критериумите, кои ќе бидат поставени според член 6.4 од Парискиот договор, ќе послужат како основа за земјите да работат заедно за да исполнат дел од нивните климатски цели преку тргување со сертификати за отстранување на емисиите. Бидејќи светот се стреми кон климатска неутралност, земјите треба драстично да ги намалат емисиите, но и да го зголемат отстранувањето на јаглеродот за да ја намалат количината на CO2 во атмосферата и да компензираат за емисиите што не можат да се намалат.
Речиси сите отстранувања на јаглерод денес доаѓаат од природни решенија, како што се проектите за пошумување, кои ја зголемуваат количината на CO2 апсорбирана од атмосферата. Се тестираат и технички решенија, како што се системите за директно зафаќање воздух (DAC) кои вклучуваат огромни вентилатори кои „цицаат“ CO2 од воздухот. Овие отстранувања може да се поддржат на различни начини, вклучително и преку јавни фондови или тргување на доброволни пазари на јаглерод, каде што може да се купат од приватни субјекти за да се надоместат нивните емисии.
Откако ќе се усвојат препораките за член 6.4, сертификатите за отстранување со кои се тргува на доброволни пазари на јаглерод може да придонесат земјите да ги постигнат или надминат нивните цели од Парискиот договор, нивните национално определени придонеси (NDC).
Ев Таме, експерт за политики за отстранување на јаглерод, истакна дека од суштинско значење е да се направи нешто правилно, објаснувајќи дека усвоениот текст ќе биде основата на секоја идна одлука донесена за отстранување.
На COP26 минатата година, беше формирано тело за надзор и беше задолжено да даде препораки за тргување со отстранување на јаглеродот за овогодинешната климатска конференција на ОН во Египет. Сепак, овие не успеаја да бидат усвоени поради „низата недостатоци“ истакнати од неколку партии.
Земјите го критикуваа недостигот на јазик за човековите права и правата на домородните народи. Тие, исто така, предупредија да не се усвојуваат препораките без соодветна методологија за нивна верификација и сметка за емисиите што се ослободуваат назад во атмосферата.
Таме истакна дека таквите повратни информации не биле изненадувачки со оглед на огромниот временски притисок под кој мораше да работи надзорниот одбор за да даде препораки за таква сложена тема, како и дека позитивно влијание има фактот што не биле усвоени препораките за отстранување од член 6.4, потенцирајќи дека сега има време и простор да се развијат цврсти препораки за целиот пакт методи за отстранување на јаглеродот.
Предлогот, исто така, наиде на критики од невладина организација, Карбон Маркет Воч истакна дека концептот на постојаност е обработен „на исклучително слаб начин“ и тврди дека ниту една од предложените дефиниции за отстранување или „активности за отстранување“ не е „добра и соодветна“.
Одложувањето на усвојувањето на критериумите до COP28 ја става ЕУ во водечка позиција да го дефинира отстранувањето на јаглеродот во својата рамка за сертификација, што се очекува на крајот на ноември.
Кети Фалон од Работната група за чист воздух, еколошка организација со седиште во САД, изјави дека она што ќе го направи ЕУ во следните неколку недели ќе биде многу важно, бидејќи тие прво ќе бидат надвор од портата за отстранување на јаглерод диоксиод и би можеле да бидат на силна лидерска позиција. Воедно, додаде дека е многу важно механизмот за сертификација да постави висока граница токму поради таа причина.
Иако не е специјално дизајнирана за доброволни пазари на јаглерод, шемата ќе обезбеди критериуми за потврдување на отстранувањето на јаглеродот, осигурувајќи дека тие се оригинални, дополнителни и не и штетат на животната средина. Јаглеродот што е отстранет и предвреме е ослободен назад во атмосферата, исто така, ќе треба да се пријави и да се реши преку „соодветни механизми за одговорност“.
Според Фалон, рамката треба да го разликува отстранувањето на јаглеродот од намалувањето на емисиите, каде што организацијата ги намалува емисиите произведени од активност или ги избегнува емисиите, каде што се преземаат чекори за да се спречат емисиите да се случат. Воедно, додаде дека шемата треба јасно да опише како може и не може да се користат сертифицираните отстранувања, да воспостави процес за создавање цели на ниво на земја и да има силна структура на управување, објаснувајќи дека ако тоа е силна рамка, тоа може да биде темпото за дефинирање и потврдување на CDR за ЕУ, но исто така може да биде усвоено од други земји и од UNFCCC.
Земјите имаат рок до 15 март 2023 година да ги поднесат своите ставови „за активностите што вклучуваат отстранување, вклучително и соодветно следење, известување, сметководство за периоди на отстранување и кредитирање, решавање на промените, избегнување на истекување и избегнување на други негативни влијанија врз животната средина и социјалните аспекти“.
Исходот од COP27 не го одложува спроведувањето на проекти за отстранување на јаглеродот или тргувањето на доброволни пазари. Меѓутоа, штом ќе се воспостави, доброволните пазари усогласени со идните правила би можеле да добијат одобрение на нивните методологии и да го искористат дополнителното финансирање од владите.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
