15.11.2022 Скопје
Во текот на вчерашниот ден, земјите-членки на ЕУ ја започнаа дискусијата за иднината на односите ЕУ-Русија, при што главниот дипломат на блокот, Жозеп Борел, презентираше нов нацрт-сет на принципи за ангажман со Москва.
До неодамна, ангажманот на ЕУ со Русија беше регулиран со пет „водички принципи“ поставени од претходничката на Борел, Федерика Могерини. Сепак, од руската инвазија на Украина, повеќето од одредбите ефективно се сметаат за мртви.
Во контекст на руската војна во Украина, ЕУ досега промовираше тринасочна стратегија кон Москва, која се состои од изолирање на Русија, поддршка на Украина и да се намалат последиците од војната.
Изготвен од дипломатската служба на ЕУ ЕЕАС, нацрт-текстот доаѓа како таканаречени „линии што треба да се преземат“, а не во форма на конкретен писмен предлог. Нацрт-текстот вклучува „меѓународно изолирање на Русија, наметнување и спроведување рестриктивни мерки против Русија и спречување на нивно заобиколување, со цел да се спречи таа да води војна“.
По осум пакети санкции против Москва, блокот во моментов се бори да ги идентификува и затвори постоечките дупки. Деветтиот пакет санкции во моментов се чини дека нема да биде финализиран наскоро. Ова, исто така, треба да оди рака под рака со „обезбедување одговорност со тоа што Русија, сторителите и соучесниците се одговорни за кршење на меѓународното право и воени злосторства извршени во Украина“. Второ, новите „линии што треба да се преземат“ укажуваат на „поддршка на соседите на ЕУ, особено преку политиката на проширување“.
Руската инвазија на Украина и промената на сегашниот геополитички пејзаж веќе предизвикаа заживување на процесот на проширување на ЕУ по речиси една деценија стагнација. Тоа, исто така, доведе до сознание дека стратешкиот интерес на ЕУ за стабилна и безбедна средина во нејзиното блиско соседство мора да оди подалеку од размислувањето која ќе биде следната членка.
Според нацрт-принципите, ова би вклучувало и „соочување со глобалните последици од војната“.
Како што известуваат од Евроактив, во нацрт-текстот се наведува дека Русија, користејќи ја храната како оружје во војната против Украина, е единствено одговорна за глобалната криза со безбедноста на храната што ја предизвика.
Нацртот на високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност Жозеп Борел, исто така, ги повика земјите-членки да соработуваат со партнерите ширум светот и со сојузниците во НАТО за да го одбранат и зајакнат меѓународниот поредок заснован на правила.
Според нацртот, поимите за сфери на влијание немаат место во 21 век и не можат да бидат дел од идниот европски безбедносен поредок.
Покрај директната поддршка за Украина и изолацијата на Русија, новиот сет на принципи повикува на „зајакнување на отпорноста на ЕУ, вклучително и во енергетската безбедност и критичната инфраструктура, преку спротивставување на сајбер и хибридни закани, манипулација со информации и мешање од Русија“. Воедно, се додава дека Руската војна против Украина го прави прилагодувањето на безбедноста и одбраната на ЕУ соодветно.
Зајакнувањето на одбранбената политика и индустриите на ЕУ ретко беше дел од стратешкото размислување на земјите-членки во минатото. Но, со војната на својот праг, ЕУ ја претстави својата прва воена стратегија претходно оваа година, значително препишана и зголемена поради настаните кои се одвиваат. ЕУ, исто така, го скрши долгогодишното табу со тоа што се согласи да ги користи своите ресурси за да обезбеди оружје на трета земја преку таканаречениот „Европски мировен фонд“ (ЕПФ). Блокот извлече прилично брзи лекции и се согласи колективно да инвестира во одбранбените капацитети и да набави воена опрема.
На крајот, со фокус на домашната ситуација во Русија, принципите ја наведуваат потребата да се „поддржи граѓанското општество, бранителите на човековите права и независните медиуми внатре и надвор од Русија, а истовремено да се адресираат зголемените закани за безбедноста и јавниот ред во ЕУ“.
Но, мнозинството земји-членки сметаат дека притисокот за припишување на односите ЕУ-Русија сè уште не доаѓа во погоден момент, имајќи предвид дека Русија сè уште води војна во Украина и останува нејасно со каква Русија ќе се соочи блокот на долг рок.
Презентацијата и дискусијата на министрите за надворешни работи на ЕУ се сметаат за прв чекор во процесот кон припишување на односите.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
