06.11.2022 Скопје
По една година разорни природни катастрофи, 27-та Конференција на страните (COP27) за климатски промени ќе се обиде да го исполни својот слоган „Заедно за имплементација“ и да ги унапреди претходните обврски за ограничување на глобалното затоплување.
Генералниот секретар на Обединетите нации, Антонио Гутереш, на подготвителниот состанок на COP претходно овој месец, изјави дека работата што претстои е огромна, толку огромна колку и климатските влијанија што ги гледаме низ светот.
Гутереш, повикувајќи на брза акција, истакна дека третина од Пакистан е поплавена, годинава во Европа беше најжешкото лето во последните 500 години, Филипините се на удар, додека пак цела Куба е во мрак.
Овогодинешниот двонеделен самит, кој започнува на 6 ноември во Египет, има за цел да ги зајакне и спроведе ветувањата дадени на минатогодишниот самит во Шкотска, со цел да се задржи глобалниот пораст на температурата под 1,5 степени Целзиусови (2,7 Фаренхајти) за да се спречат најразорните ефекти од затоплувањето на планетата.
Конференцијата на страните (COP) е врховен форум за одлучување на Рамковната конвенција на Обединетите нации за климатски промени (UNFCCC), меѓународен договор за животна средина потпишан од 198 земји и кој стапи во сила во 1994 година за борба против „опасното човечко мешање во климатскиот систем”.
Конференцијата се одржува од 1995 година, собирајќи ги владите потписнички еднаш годишно за да разговараат и договорат како заеднички да се решат климатските промени и нивните ефекти.
Египет е домаќин на овогодинешниот самит во туристичкиот град Шарм Ел Шеик на Црвеното Море. Ова е прв COP во Африка откако COP22 се одржа во Мароко во 2016 година.
Се очекува повеќе од 100 лидери да учествуваат на самитот на светските лидери на 7-8 ноември и да внесат политички моментум во разговорите. Многу лобисти за фосилни горива ќе се приклучат во обид да ја заштитат својата индустрија од акција за задржување на јагленот, нафтата и гасот во земјата. Додека пак, климатската активистка Грета Тунберг истакна дека нема да присуствува, нарекувајќи ја конференцијата можност за „зелено перење, лажење и мамење”.
Основната цел е да се преполоват глобалните емисии на стакленички гасови до 2030 година и да се достигне „нето нула” до 2050 година за да се задржи затоплувањето под 1,5 °C како што е препорачано од Меѓувладиниот панел за климатски промени (IPCC).
COP26 во шкотскиот пристанишен град Глазгов забележа наплив на ветувања кои на крајот сепак го оставија светот на вистинскиот пат да достигне 2,4 °C (4,3 °F), според Climate Action Tracker.
Оваа година, владините претставници ќе отворат некои од најтешките прашања кои моментално го водат светот на пат кон катастрофално загревање.
Земјите во развој кои ги доживуваат најлошите ефекти од климатските промени ќе имаат за цел да добијат финансиска помош од индустријализираните земји одговорни за најголемиот дел од емисиите, кои допрва треба да ги исполнат ветувањата за редовни финансии и за напорите за адаптација и за ублажување.
Очекувањата од COP27 се високи за земјите да дадат јасни сигнали за напредок во намалувањето на стакленички гасови, што се нарекува имплементација на ублажување. Страните треба да усвојат „работна програма за ублажување” за итно да ги зголемат амбициите за ублажување и имплементација пред 2030 година.
Бидејќи минатогодишните ветувања за овие теми, вклучително и постепено укинување на енергијата од јаглен и спречување на уништувањето на шумите, го оставија светот на пат да достигне 2,4 Целзиусови степени затоплување, формалниот исход од COP26 – Климатскиот пакт во Глазгов – побара зајакнување на целите за ублажување на емисиите на стакленички гасови, познати како национално определени придонеси (NDCs).
Земјите чии NDC не беа во согласност со целта од 1,5°C се очекуваше да претстават ревидирана верзија на COP27. Само 26 земји, од 193 земји, се согласија да ги засилат своите обврски досега продолжија со поамбициозни планови.
Климатскиот пакт во Глазгов ги повика развиените земји барем да го удвојат финансирањето за адаптација до 2025 година и да започнат двегодишна програма за работа на глобалната цел за адаптација (GGA). Сепак, земјите во развој не ја добиваат ветената помош, вклучително и годишни 100 милијарди американски долари што треба да бидат испорачани од 2020 до 2025 година.
Богатите земји ќе бидат повикани да потрошат многу повеќе пари за да им помогнат на земјите да се прилагодат и да ги исполнат неисполнетите ветувања.
Оваа година најверојатно главниот фокус ќе бидат „загубите и штетите“, односно „климатските репарации“.
Клучно барање на земјите во развој е создавање механизам кој обезбедува финансирање за управување со загубите и штетите предизвикани од екстремните временски услови. Развиените земји се спротивставија на ова прашање, кое никогаш не беше дел од официјалната агенда на разговорите на ОН, плашејќи се дека може да предизвика судски спорови и барања за компензација во големи размери.
Алијансата на мали островски држави (AOSIS) ќе претстави предлог за „фонд за одговор” кој ќе им помогне на климатските жртви да закрепнат од загубата и штетата предизвикана од климатските шокови. Ова спорно прашање би можело да „ги испоти” учесниците на COP27, во време кога земјите кои обезбедуваат помош се соочуваат со зголемените цени на енергијата и ги пренасочуваат своите буџети кон хуманитарната криза во Украина.
Исто така, операционализацијата, финансирањето и управувањето со Мрежата за загуби и штети во Сантијаго, основана на COP25 за поврзување на ранливите земји во развој со давателите на техничка помош, знаење и ресурси, ќе бидат приоритет.
Финансиската алијанса во Глазгов за нето нулта (GFANZ), основана на COP26, имаше за цел да ја забрза транзицијата кон нето нулта економија со доведување на повеќе од 450 приватни играчи во финансискиот сектор да ги приспособат своите деловни модели. На COP27, GFANZ се очекува да предложи конкретни планови за намалување на емисиите на јаглерод.
Земјите се согласија минатата година за прв пат да го „закочат” производството на јаглен, но некои се откажаа од своите ветувања поради загриженоста за можен недостиг предизвикан од намалувањето на снабдувањето со енергија од Русија.
Африканските лидери најверојатно ќе повикаат на формално признавање дека треба да им се дозволи да ги развијат своите резерви на фосилни горива.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
