15.11.2022 Скопје
Европскиот супервизор за заштита на податоци (ЕДПС) предупреди дека предлогот на Европскиот закон за слобода на медиумите е недоволен за заштита на новинарите од шпионски софтвер и надзор и повикува на редефинирање на опсегот на регулативата.
Европскиот супервизор за заштита на личните податоци Војчех Вивиоровски, и покрај тоа што го поздравува Законот за слобода на медиумите, вчеравечер изрази загриженост дека предлогот на Комисијата, објавен во септември, не е во ред во однос на заштитата на медиумските работници од употребата на шпионски софтвер. Воедно, истакна дека треба да се обрне внимание на опсегот на регулативата кој ризикува да биде премногу тесен и како се справува со заштитата на податоците во рамките на мерките за транспарентност што ги предлага.
Мислењето доаѓа во време на растечки негодувања за скандалот со шпионскиот софтвер Пегазус, кој минатата недела доведе водечки пратеник во парламентарната комисија да ја испита ситуацијата за да предупреди дека сите земји-членки играат улога во неговото распоредување.
Вивиоровски истакна дека е загрижен што предложените мерки предвидени да се спречи распоредувањето на високо напреден воен шпионски софтвер, како што се Пегазус, Предатор или слично, не се доволни за ефикасна заштита на основните права и слободи на ЕУ, вклучително и слободата на медиумите.
Предлогот на Комисијата вклучува мерки за блокирање на националните власти да користат шпионски софтвер против даватели на медиумски услуги или кој било поврзан со нив или да ги подложат на надзор за да добијат информации за нивните извори. Сепак, овие забрани се забележени со исклучоци за ситуации од јавен интерес, национална безбедност или истраги за сериозни кривични дела.
Според Европскиот супервизор за заштита на податоците, написите од текстот кои се однесуваат на употребата на технологиите за надзор „не обезбедуваат доволно заштитни мерки и немаат правна јасност“. За нивно подобрување се препорачува дополнително разјаснување и дефинирање на оние ситуации во кои би се укинала заштитата што ја нудат на новинарските извори и комуникации.
Во мислењето, исто така, се наведува дека Надзорникот останува убеден дека единствената остварлива и ефикасна опција за заштита на основните права и слободи во Унијата, вклучително и слободата на медиумите, од високо напреден шпионски софтвер од воена класа е општа забрана за неговиот развој и распоредување со многу ограничени и исцрпно дефинирани исклучоци, надополнети со цврсти заштитни мерки.
Ваквата забрана беше изнесена од Европскиот супервизор за заштита на податоците во февруари оваа година како дел од неговите прелиминарни забелешки за употребата на шпионски софтвер. Органот заклучи дека употребата на технологијата Пегазус и заканата што таа ја претставува за основните права е „некомпатибилна со нашите демократски вредности“ и дека целосната забрана ќе биде најефективниот одговор од ЕУ.
Ова мислење дојде пред формирањето комитет во Европскиот парламент за да го испита купувањето и распоредувањето на технологијата од владите на ЕУ.
На минатонеделното претставување на нацрт-извештајот за наодите на комитетот по неговите први четири месеци работа, европратеничката Софи ин’т Велд предупреди дека, иако ширењето на технологијата беше посистематично во некои земји, треба да се признае дека сите земји-членки имаат на располагање шпионски софтвер, дури иако тоа не го признаваат.
Во врска со опсегот на регулативата, Европскиот супервизор за заштита на податоците тврди дека иако во преамбулата на нацрт-регулативата се наведува дека сите новинари и уредници, вклучително и хонорарците, треба да бидат вклучени како субјекти на неговата заштита, тоа не е случај во пракса, бидејќи нема дефиниција за тоа што претставува „новинар“. Како таков, Супервизорот препорачува во главното тело на регулативата да се разјасни дека се однесува на сите новинари, вклучително и оние кои се хонорарци или самовработени, за да се осигура дека заштитата што им се дава на изворите и комуникациите се однесува на сите.
Во однос на обврските за транспарентност што им ги поставува Законот за слобода на медиумите на давателите на медиумски услуги, ЕДПС исто така предлага појаснување. Регулативата е поставена да бара од давателите на услуги да и понудат на публиката одредени информации за нивната сопственост, вклучувајќи ги правните имиња и деталите за контакт и идентитетите на директните, индиректните и вистинските сопственици. Сепак, ЕДПС изразува загриженост дека обезбедувањето на овие информации може да ги загрози основните права на приватност и заштита на податоците и затоа бара регулативата да ги разјасни конкретните основи од јавен интерес за ова барање. Исто така, Супервизорот препорачува регулативата експлицитно да ги вклучи и јасно да ги дефинира категориите на лични податоци кои мора да бидат јавно достапни.
Во мислењето на ЕДПС е вклучен и повик за поконкретни гаранции за независност што треба да се вклучат во текстот во однос на властите на национално ниво доделени да постапуваат по жалбите поврзани со одредбите на регулативата за шпионски софтвер и надзор.
ЕДПС „силно препорачува“ текстот да се ажурира за да вклучи јасни заштитни мерки за овие тела, како што се заштита од надворешно влијание и обезбедување доволно ресурси. Исто така, треба да се преземат неколку чекори за да се обезбеди соработка меѓу овие власти.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
