17.10.2022 Скопје
Британската премиерка Лиз Трас се соочува со бунт во сопствената партија што може да ја чини функцијата, откако нејзината либертаријанска економска политика предизвика финансиска криза и итна интервенција на централната банка.
Кога Лиз Трас се кандидираше за премиер на Велика Британија ова лето, еден сојузник предвиде дека нејзините први недели на функцијата ќе бидат турбулентни. Сепак, малкумина беа подготвени за волку врева и бес, најмалку Лиз Трас.
За само шест недели, либертаријанската економска политика на премиерката предизвика финансиска криза, итна интервенција на централната банка, бројни пресврти и разрешување на нејзиниот министер за финансии.
Агенцијата Асошиетед прес посочи дека Трас се соочува со бунт во владејачката Конзервативна партија што сериозно го загрозува нејзиното останување на функцијата.
Во текот на вчерашниот ден, конзервативниот пратеник Роберт Халфон изјави дека во изминатите неколку недели следат хорор приказни една по друга и Владата изгледа како либертаријански џихадисти и ја третира целата земја како некој вид лабораториски глушец врз кој може да спроведе експерименти на ултра слободниот пазар.
Летово, пред гласањето за лидер на партијата, Трас себеси се нарече „нарушувач“ кој ќе ја доведе во прашање „ортодоксната“ економија и вети дека ќе ги намали даноците и бирократијата и ќе го поттикне растот на забавената британска економија.
Риши Сунак, поранешниот министер за финансии и ривал на Трас, тврдеше дека би било несовесно веднаш да се намалат даноците поради економските шокови предизвикани од пандемијата и војната во Украина.
Сепак, 172.000 членови на Конзервативната партија – кои се главно постари и побогати – ја претпочитаа визијата за раст презентирана од Лиз Трас. Таа освои 57 отсто од гласовите и на 5 септември стана лидер на владејачката партија. Следниот ден, таа беше назначена за премиер од страна на кралицата Елизабета Втора, во една од нејзините последни должности пред да почине на 8 септември.
Првите денови на Лиз Трас како премиерка беа засенети од националната жалост поради смртта на кралицата. Потоа, на 23 септември, министерот за финансии Кваси Квартенг го објави економскиот план што тој и Трас го подготвија. Вклучуваше 45 милијарди фунти даночни намалувања – вклучително и даночни намалувања за оние кои заработуваат најмногу – без придружна проценка за тоа како владата ќе плати за тоа.
Трас всушност го направи она што таа и нејзините сојузници го најавија. Шефот на Либертаријанскиот истражувачки центар, Марк Литлвуд, предвиде дека летово ќе има „искра” бидејќи новиот премиер инсистира на економски реформи со „апсолутно вроглава брзина”. Сепак, обемот на објавата ги изненади финансиските пазари и политичките експерти.
Фунтата падна на рекордно ниско ниво во однос на американскиот долар, а трошоците за задолжување на државата се зголемија. Банката на Англија беше принудена да се вклучи за да купи државни обврзници и да спречи финансиската криза да се прелее во пошироката економија. Централната банка, исто така, предупреди дека каматните стапки ќе треба да се зголемат уште побрзо од очекуваното за да се запре инфлацијата, која се движи на околу 10 проценти, оставајќи милиони сопственици на имоти да се соочат со зголемен хипотекарен долг.
Џил Ратер од Институтот за влада истакна дека Трас и Квартенг направиле серија „неиспровоцирани грешки” во нивниот економски пакет.
Како што реакцијата стануваше посилна, Трас почна да исфрла делови од пакетот во обид да ги смири партијата и пазарите. Даночните намалувања за оние кои заработуваат најмногу беа напуштени за време на годишната конференција на Конзервативната партија кога партијата се побуни.
Во петокот, Трас го разреши нејзиниот долгогодишен пријател и сојузник Квартенг, а го назначи Џереми Хант, кој беше секретар за здравство и министер за надворешни работи во конзервативните влади на Дејвид Камерон и Тереза Меј.
Премиерката Трас, на прес-конференција, призна дека дејствијата на нивниот мини-буџет отишле подалеку и побрзо отколку што очекуваа пазарите. Воедно, Трас го промени планираното намалување на корпоративниот данок, со цел да ги воведе пазарите во фискална дисциплина.
Трас останува премиер по функција, но владината моќ се префрли на Хант, кој навести дека планира да укине голем дел од нејзиниот преостанат економски план кога ќе го достави својот буџетски извештај на 31 октомври. Тој рече дека зголемувањето на даноците и намалувањето на јавната потрошувачка ќе бидат неопходни за да се врати фискалниот кредибилитет на владата. Сепак, Хант инсистираше дека премиерката и натаму е главна.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
